________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ६ उ. ९ व ३ देवज्ञानाज्ञानस्वरूपनिरूपणम्
१९१
जाण, पास ? णो इणट्ठे समट्ठे' गौतमः पृच्छति - विशुद्ध लेश्यः खलु भदन्त ! देव: असमवहतेन = अनुपयुक्तेन आत्मना विशुद्धलेश्यं देवं देवीम् अन्यतरं जानाति, पश्यति? भगवानाह - नायमर्थः समर्थः एतस्यापि विशुद्धलेइयत्वेन मिथ्यादृष्टिरहितत्वेऽपि उपयोगाभावादेव ज्ञातुमशक्यत्वात् ८ | "विसुद्धलेस्से णं भंते! देवे समोहरणं अप्पाणेणं अविसुद्धलेस्सं देवं देवि अण्णयरं जाणs, पासइ ?' गौतमः पृच्छति हे भदन्त ! विशुद्धलेश्य खलु भदन्त ! देवः समवहतेन आत्माना अविशुद्धलेश्यं देवं देवीम् अन्यतरं जानाति, विकल्प से जो गौतम ने 'विसुद्धलेस्से णं भंते ! देवे असमोहरणं अप्पाणं विसुद्धलेस्सं देवं देविं अण्णयरं जाणइ पासह' ऐसा पूछा है कि विशुद्धश्यावाला देव अनुपयुक्त आत्मा द्वारा विशुद्धलेश्यावालेदेव को, देवी को तथा अन्य किसीको भी क्या जानता और देखता है ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं कि 'णो इणट्टे समट्टे' हे गौतम! यह अर्थ समर्थ नहीं है । इसका कारण भी यही है कि अनुपयुक्त अवस्थावाला होने के कारण वह विशुद्धलेश्यावाला होता हुआ भी देव उन्हें नहीं जानता है । नवमें भंगकां विकल्प इस प्रकार से है 'विसुद्धले सेणं भंते ! देवे समोहरण अप्पाणेणं अविसुद्धलेस्सं देव देवि अण्णयर जाइ पास' इसमें गौतमने प्रभुसे ऐसा पूछा है कि हे भदन्त ! विशुद्धश्यावाला देव उपयुक्त आत्मा द्वारा अविशुद्धलेश्यावाले देवको तथा अन्य और भी किसीको क्या जानता देखता है ? इसके उत्तर
J
गौतम स्वाभीना प्रश्न – विशुद्धलेस्सेणं भंते ! देवे असणं अप्पाणे णं विशुद्धलेस्सं देवं देवि अण्णयरं जाणड पासइ ?' हे महन्त ! विशुद्ध લેશ્યાવાળા દેવ ઉપયાગ રહિત આત્મા દ્વારા વિશુદ્ધ લેશ્યાવાળા દેવને, દેવીને, અથવા એવાં અન્ય કેઇને શુ જાણી દેખી શકે છે? તેને ઉત્તર આપતા મહાવીર પ્રભુ કહે છે' णो इट्ठे सम् • હે ગૌતમ ! એવું સ ́ભવી શકતુ નથી. કારણુ કે તે ઉપયોગ રહિત અવસ્થાવાળા હાય છે, તે કારણે વિશુદ્ધ લેશ્યાવાળા હાવા છતાં તે તેમને જાણી શકતા નથી–ઉપયુકત અવસ્થામાં જ જાણવાનુ સ ભવી શકે છે, અનુપયુકત અવસ્થામાં નહીં. हवे गौतम स्वाभी नवमा भंग विषे प्रभुने प्रश्न पूछे छे विशुद्धलेस्सेणं संते ! देवे समोहएणं अप्पाणेणं अविसुद्धलेस्सं देवं देवि अण्णयरं जाणइ पासइ ? હે ભદન્ત 1 વિશુદ્ધ, લેસ્યાવાળા દેવ ઉપર્યુકત (ઉપયોગ રહિત) આત્મા દ્વારા અવિશુદ્ધ લેસ્યાવાળા દેવને, દેવીને, અથવા એવા અન્ય કોઇને શું જાણે છે અને દેખે છે? તેના
9