________________
refront टी० श० ६ उ० ४ सू० १ जीवस्य सप्रदेशाप्रदेश निरूपणम् १७३ सिद्धिकानां अभव्यानां मुक्तिगमनरहितानाम् च प्रत्येकम् एकत्ववहुत्वविषयकतया दण्डकद्वयं बोध्यम्, तत्र च भव्योऽभव्यो वा जीवो नियमात् सप्रदेशः । एवं बहुत्वेऽपि भव्या अभच्या वा नियमात् समदेशाः, नैरयि. कादिस्तु भन्योऽभव्यो वा सप्रदेशः, अप्रदेशो वा बहवस्तु भव्या अभव्या वा जीवाः समदेशा एव । नैरयिकाद्यास्तु वहवो भव्या अभव्या वा भङ्गयवन्तः सर्वे समदेशा एव कदाचिद् भवेयुः १ कदाचिद् वहत्रः सपदेशाथ, एकः अप्रदेशश्व २, कदाचिद् वहवः सप्रदेशाश्च बहवः अप्रदेशाथ, भवन्ति ३, इतिभावः । एकेन्द्रियाः पुनर्भव्या अभव्या वा पृथिवीकायिकादयः के दो दण्डक हैं । इनमें कोई एक भव्य और कोई एक अभव्य जीव नियम से सप्रदेश होता है । यह एकचचनवाला दण्डक है। इसी तरह से बहुवचनान्त भव्य और अभव्य भी नियम से सप्रदेश होते हैं । नैरयिक आदिकों में जो कोइ एक भव्य अथवा अभव्यजीव है वह तो सप्रदेश अथवा अप्रदेश होता है । अनेक भव्य अथवा अनेक अभव्य जीव सप्रदेश ही होते हैं । नैरयिक आदिकों में जो अनेक भव्य अथवा अभव्य जीव हैं, वे तीनभंग वाले होते हैं । कदाचित् सब सप्रदेश ही होते हैं १, कदाचित् अनेक सप्रदेश होते हैं और कोई एक अप्रदेश होता है २, कदाचित् अनेक सप्रदेश होते हैं और कदाचित् अनेक अप्रदेश होते हैं ३ । एकेन्द्रियपृथिवीकायिक आदि जीवों में जो भव्य अथवा अभव्य जीव हैं वे "सप्रदेश और अप्रदेश होते हैं " इस तरह દંડકના જેવાં જ ભસિદ્ધિકના બે દડક અને અભવસિદ્ધિકના બે દંડક સમ જવા, તેમાંના એકવચનવાળા અભિલાપ પતાવે છે કે કાઇક લખ્યું જીવ અને કાઈક અભવ્ય જીવ નિયમથી સપ્રદેશ હાય છે, મહુવચનવાળા અભિલાપ એ મતાવે છે કે અનેક ભવ્ય જીવેા અને અનેક અલભ્ય જીવા સપ્રદેશ અથવા અથવા અપ્રદેશ હોય છે.
1
નારક આફ્રિકોમાં કેાઈક ભવ્ય અથવા અભન્ય જીવ સપ્રદેશ અથવા અપ્રદેશ હાય છે. અનેક લગ્ય અથવા અનેક અલભ્ય જીવેાસપ્રદેશજ હાય છે. નૈરયિક આદિકોમાં જે અનેક ભવ્ય અથવા અભવ્ય જીવ છે, તેઓ ત્રણ ભંગ વાળા હાય છે–(૨) ક્યારેક બધાં સપ્રદેશ જ હોય છે, (ર) કયારેક અનેક સપ્રદેશ હાય છે અને કેાઈક અપ્રદેશ જ હોય છે, (૩) ક્યારેક અનેક સપ્ર દેશ હોય છે અને કયારેક અનેક અપ્રદેશ હૈાય છે તથા એકેન્દ્રિય પૃથ્વીકાય આદિ જીવામાં જે ભવ્ય અથવા અભન્ય જીવા હાય છે તે “સપ્રદેશ અને અપ્રદેશ હાય છે.” આ રીતે તેમને એક જ ભગવાળા કહ્યા છે. અહી