________________
· प्रमच्चन्द्रिका टीका श० ६७०३ सू०४ कम स्थितिनिरूपणम् अपरीतोऽपि द्वावपि भजनया कदाचिद् वध्नीतः, कदाचिन्न वध्नीतः, प्रत्येककायः साधारणकायः, परीतः, अपरीतः अल्पसंसार, अनन्तसंसारो वा आयुर्वन्धकाले एव आयुर्वध्नाति, तद्भिन्नकाले न आयुर्वध्नाति, अतो 'भजनया' इत्युक्तम् , किन्तु 'णोपरित्त-णोअपरित्तो नबंधइ' नोपरीत-नोअपरीतः सिद्धरतु न बध्नात्येव । ____ अथ ज्ञानविषयकबंधद्वारमधिकृत्य गौतमः पृच्छति-'णाणावरणिज्ज णं भंते ! कम्मं किं आभिणिवोहियणाणी बंधइ ? सुयणाणी, ओहिणाणी, मणपज्जवनाणी, केवलणाणी बंधइ ? ' हे भदन्त ! ज्ञानावरणीयं कर्म किस् आमिनिबोधिकज्ञानी सिद्ध जीव हैं, वे कभी नहीं बांधते हैं। (आउगं परित्तो वि अपरित्तो वि भयणाए) आयुष्क कर्म को परीत भी और अपरीत भी भजना से बांधते हैं। प्रत्येक कायवाला जीव परीत और साधारण कायवाला जीव अपरीत, अथवा अल्पसंसारवाला परीत जीव और अनन्तसंसार वाला अपरीत जीव ये दोनों ही प्रकार के जीव आयु के बंध काल में ही आयु का बंध करते हैं और आयु के बंधकाल के असमय में आयु का बंध नहीं करते हैं-इस कारण भजना यहां कही गई है। किन्तु (णोपरित्त णोअपरित्तो न बंध) ऐसा जो कहा गया है सो सिद्ध जीव न परीत हैं और न अपरीत ही हैं-इस कारण वे सिद्ध जीव आयुकर्म का बंध नहीं करते हैं। __ अब ज्ञानविषयकबन्धद्वारको आश्रित करके गौतमस्वामी प्रभुसे पूछते हैं कि-(णाणावरणिज्ज खलु भंते ! कम्मं किं अभिणियोहियणाणी बंधइ सुयणागी, ओहिणाणी, मणपज़्जवणाणी, केवलणाणी बंधह?) हे भदन्त ! ४ी ४२ते. नथी. ( आउग' - परित्तो वि अपरित्तो वि भयणाए ) परीत अने. અપરીત જી આયુકમને બંધ વિકલ્પ બાધે છે. પ્રત્યેક કાયવાળે પરીત જીવ અને સાંધારણ કાયવાળો અપરીત જીવ, અથવા અલ્પ સંસારવાળો પરીત જીવ અને અનંત સંસારવાળો અપરીત જીવ, એ બન્ને પ્રકારના જીવ આયુના બંધકાળે જ આયુકર્મને બંધ કરે છે પણ આયુના અબંધકાળે આયુકર્મને मध ४२ता नथी, तो “ विस्ये मध" यो छे. परतु (णो परित्त णो अपरित्तो न बधइ) नारीत मन नामपरीत मेवा सिद्ध १ मायु. કર્મને બંધ કરતે નથી.
હવે ગૌતમસ્વામી જ્ઞાનવિષયકધદ્વારને અનુલક્ષીને નીચે પ્રશ્ન પૂછે છે– (णाणावरणिज्ज खलु भते ! कम्म कि आभिणि बोहियणाणी बंधइ ? सुयणाणी,
ओहिणाणी, मणपज्जवणाणी, केवलणाणी बधइ ? ) 3 महन्त ! ज्ञानापरणीय કર્મ કયા જ્ઞાનવાળે જીવ બાંધે છે? શું આભિનિધિક જ્ઞાની (મતિજ્ઞાની)