________________
०६.
.. भगवतीसुत्रे
"
“
स्यर्थः । ' चेयणिज्जं हेट्ठिला दो बंधेति वेदनीयं वर्म अर्धस्तनौ आधौ द्वौ संज्ञी, असंज्ञी च बध्नीतः, अयोगिसिद्धभिन्नानां वेदयीय कर्मबन्धकत्वात्, उवरिल्ले भयणाए ' उपरितनो अन्तिमः नोसंज्ञि - नोअसंज्ञी भंजनया - कदाचिदं वध्नाति कदाचिन्न वध्नाति यतो हि सयोगिकेवली भयोगिकेवली सिद्धभ नोसंज्ञि - नोभसंज्ञिपदवाच्यः, तत्र सयोगिकेवली चेत्तदा वेदनीयं कर्म वध्नाति, यदि पुनरयोगिकेवली सिद्धो वा तदा न बध्नाति अत एव 'भजनया' इत्युक्तम् ।
1
भगवान् और सिद्धपरमात्मा बंध कारण के अभाव हो जाने के कारण उन शेष ६ कर्मप्रकृतियों का बंध नहीं करते हैं । अब रही वेदनीय और आयु को सम्बन्ध की बात - सो ( वेयणिज्जं हे हिल्ला दो बंधंति ) जो अघतनवर्ती संज्ञी और असंज्ञी ये दो जीव हैं वे तो वेदनीय कर्म का बंध करते ही हैं- वेदनीय कर्म का बंध तो केवल जो अयोगिसिद्ध चौदहवाँ गुणस्थानवर्ती जीव है वही नहीं करता है । इससे भिन्न सब जीव वेदनीय कर्म का बंध करते हैं । ( उवरिल्ले भयंणाएं ) तथा जो न संज्ञी हैं और न असंज्ञी हैं, वे वेदनीय कर्म का बंध भजना से करते हैं - कदाचित बंध करते हैं और कदाचित नहीं करते हैं। "सयोगिकेचली तेरहवें गुणस्थानवाला जीव अयोगिकेवली चौदहवें गुणस्थानवाला जीव " तथा सिद्ध भगवान् " ये नो संज्ञी नो असंज्ञी पदसे कहे जाते हैं। सो 'यदि जीव सयोगिकेवली अवस्थानवाला है तो वह सिर्फ शातावेदनीय 'कर्म का बंध करता है और यदि वह अयोगिकेवली या सिद्ध भगवान् रूप
( કેવલી ભગવાન અને સિદ્ધ પરમાત્મા ) તે છ કમપ્રકૃતિયાના ખબંધ કરતા नथी, आरण त्यां अधना अरथुना सलार होय छे. ( वेयणिज्जं हेठ्ठीला 'णो बधति) पहेला में प्रहारना 'लो भेटले संज्ञी मने असज्ञी लवा વેદનીય કના બંધ કરે છે. પણ જે અયેસિદ્ધ ચૌદમાં ગુણસ્થાનવી જીવ ડાય છે તે વેર્દનીય ક્રમના બંધ કરતા નથી. એ સિવાયના ખધાં જીવે "बेहनीय प्रेभना मध उरे छे. " उवरिल्ले भयणाए " तथा ने! संज्ञी अने ना અસ ની જીવા વેદનીય કર્મીના અધ વિકલ્પે કરે છે, એટલે કે કયારેક કરે છે અને ક્યારેક કરતા નથી. સયાગ કેવલી તેરમાં ગુંચુસ્થાનવાળા જીવ, અયાગિ કેવલી ચોદમાં ગુણસ્થાનવાળા જીવ, તથા સિદ્ધ ભગવાન ” આ 'જીવાને ના સ'ની અને ના અસ'ની કહ્યા છે. જો છત્ર સયેાગિકેલી અવસ્થાવાળા હાય તા તે ક્ત શાતાવેદનીય કના ખધ કરે છે, અને જે તે અયેાગિ કેવલી અથવા તા સિદ્ધ પરમાત્મા રૂપ અવસ્થાવાળા હાય તે તે