Page Text
________________
प्रमैयचन्द्रिका टी० श० ५४०९ ० ४ पापित्यीय- महावीरयोपतव्यता ७२५ विनश्यन्तीत्यर्थः, एवं ' परित्ता जीवघणा उप्पज्जित्ता उपज्जित्ता निलीयंति' परीताः असंख्याताः प्रत्येकशरीराः अतीतानागत सन्तानानपेक्षया वा संक्षिप्ताः जीवधनाः उत्पध उत्पद्य निलीयन्ते विनश्यन्ति । अनेन असंख्यातपदेशात्मके लोके अनन्तानां रात्रिं दिवानाम् , परीतानाम् असंख्यातानां च रात्रिंदिवानां समावेशो भवतीति सिद्धम् । यतोऽनन्त-परीतजीवसम्बन्धात् कालविशेषा अपि अनन्ताः, परीताश्च व्यपदिश्यन्ते अतः असंख्यातप्रदेशात्मके लोके अनन्तानाम् असंख्यातानां चरात्रि दिवानां कथं समावेशो भवतीति विरोधोऽपि परिहतो भवति । अथ लोकमेव स्वरूपतः प्रतिपादयति-' से पूर्ण भूए, उप्पन्ने, विगए, परिणए, अजीवेहि लोक्कइ, पलोक्का' स लोकः नूनं निश्चितं भूतः, यत्र जीवघनाकहा है । (परित्ता जीवघणा उपजित्ता उप्पजित्ता निलीयंति) परीतअसंख्यात प्रत्येक शरीर की अपेक्षा के असंख्यात जीवधन, अथवा अतीत अनागत सन्तान की अपेक्षा से संक्षिप्त जीवधन उत्पन्न हो हो नष्ट होते हैं। इस कारण असंख्यातप्रदेशात्मक लोक में अनन्तरातदिनों का समावेश हो जाता है यह बान सिद्ध हो जाती है ।क्यों कि अनन्त
और परीत ऐसे जीवों के सम्बन्ध से कालविशेष भी अनन्त और परीत इस रूप से कहे जाते हैं। अतः असंख्यात प्रदेशात्मक इस लोक में अनन्त और असंख्यात रातदिनों का समावेश कैसे हो सकती है ऐसा विरोध भी परिहृत हो जाता है । अब सूत्रकार स्वरूप की अपेक्षा लेकर लोक का ही प्रतिपादन करते हैं-(से गूणं भूए उप्पन्ने, विगए, સૂક્રમાદિ સાધારણ શરીરને અનુલક્ષીને અથવા જીવસન્તતિની સપર્યવસાનતાને અનુલક્ષીને કરાયેલ છે. તથા જીવ જ્ઞાનાદિક અનંત પર્યાના સમુદાય રૂપ છે, અથવા અસંખ્યાત પ્રદેશના એક પિંજરારૂપ છે, તેથી તેને “જીવઘન” કહેલ छ. (परित्ता जीवषणा उप्पज्जित्ता उपज्जिता निलीय ति) परीत-मसभ्यात. પ્રત્યેક શરીરની અપેક્ષાએ અસંખ્યાત છવઘન, અથવા અતીત અનાગત સાન્તતાની અપેક્ષાએ સંક્ષિપ્ત જીવઘન ઉત્પન્ન થઈ થઈને નષ્ટ થયા કરે છે. આ કારણે અસંખ્યાત પ્રદેશવાળા લેકમાં અનંત રાત્રિદિવસને સમાવેશ થઈ જાય છે, એ વાત સિદ્ધ થઈ જાય છે. કારણ કે અનંત અને પરીત એવાં જીના સંબધથી કાળવિશેષને પણ અનંત અને પરત રૂપે સ્વીકારી શકાય છે. આ રીતે “અસંખ્યાત પ્રદેશેવાળા આ લોકમાં અનંત અને અસંખ્યાત રાત્રિદિવસો સમાવેશ કેવી રીતે થઈ શકે એવી જે વિરોધાત્મક શકિ બતાવવામાં આવી છે, તેનું પણ સમાધાન થઈ જાય છે. હવે સૂત્રકાર સ્વરपनी अपेक्षा बार्नु प्रतिपान ४३ छ-" से पूर्ण भूए उत्पन्ने, विगए,
| SR No. | 009314 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1151 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 74 MB |