________________
treferent to o ५ उ० सू० ३ जीवादिवृदिहान्यादिनिरूपणम् ६६३ उक्कोसेणं अड समया, केवइयं कालं निरुवचय - निरखचया ? जहणेणं एकं समयं उक्को सेणं छम्मासा ॥ सेवं भंते २ ॥ सू० ३ || पंचम अमो उद्देस समत्तो ॥ ५-८ ॥
छाया - जीवाः खलु भदन्त ! किं सोपचयाः, सापचयाः, सोपचय - साप - चयाः, निपचय - निरपचयाः ? गौतम ! जीवा नो सोपचयाः नो सापचयाः, नो सोपचय - सापचयाः, निरुपचय - निरपचयाः । एकेन्द्रियास्तृतीयपदे । शेषाः जीवाश्चतुर्ष्वपि पदेषु भणितव्याः । सिद्धाः खलु पृच्छा ? गौतम ! सिद्धाः सोपचयाः,
'जीवाणं भंते ' इत्यादि
सुत्रार्थ -- (जीवा णं भंते । किं सोबचया, सावचया, सोवचय, सा वचया, निरुवचय, निरवच्या ) हे भदन्त । जीव क्या उपचय सहित हैं या अपचय सहित हैं ? अथवा उपचयापचय दोनों से सहित है ? या उपचय और अपचय दोनों से रहित है ? ( गोयमा ! जीवा णो सोवच्या, नो सावच्या नो सोवचयसावचया, निरुवचय- निरवचया - एगिदिया तइयपये, सेसा जीवा चउहिं पयेहिं भाणियव्वा ) हे गौतम ! जीव उपचय सहित नहीं है, अपचय सहित नहीं है, उपचय अपचय दोनों से भी सहित नहीं है । किन्तु वे उपचय और अपचय दोनों से रहित है। एकेन्द्रिय जीव तृतीयपद में हैं और बाकी के जीव चारों पदों द्वारा भणितव्य हैं । (सिद्धाणं पुच्छा ) हे भदन्त ! सिद्ध कैसे
" जोवाणं भते !" त्याहि
सूत्रार्थ - ( जीवाण' भते ! किं सोवचया, सावचया, सोवचय, सावचया, निरुवचयनिरवचया ) हे लहन्त શું જીવેા ઉપચય ( વૃદ્ધિ) યુકત હોય છે કે અપચય ( હાસ ) યુકત હાય છે? અથવા શું તેએ ઉપચય અને અપચય, એ બન્નેથી યુક્ત હાય છે ? અથવા તેએ ઉપચય અને અપચયથી रहित होय छे ? ( गोयमा ! जीवाण णो सोवचया, नो सावचया, नो सोवचय• सावचया, निरुवचयनिरवचया, एगिदिया तइयपये, सेवा जीवा चउहि पयेहि भाणिव्वा ) हे गौतम! वो उपययथी युक्त होता नथी, अध्य्यथी यु પણ હાતા નથી, ઉપચય અને અપચય એ ખન્નેથી પણુ ચુકત નથી, પણુ તેઓ ઉપચય અને અપચય એ બન્નેથી રહિત હાય છે. એકેન્દ્રિય જીવાનું ત્રીજા પઢ દ્વારા અને ખાણીના જીવાનું ચારે પદ દ્વારા કથન કરવુ જોઈએ. ( सिद्धाणं पुच्छा ) हे लहन्त ! सिद्ध परमात्मा विषे पशु हुं खेन पूछवा