________________
trafiant at० श० ५ ० ८ ०२ जीवादिवृदिहान्यादिनिरूपणम् ६४९ गौतमस्य प्रश्नः । भगवानाह - ' गोयमा ! सिद्धा बर्हृति, जो हायंति, अवद्वियावि हे गौतम! सिद्धाः वर्धन्ते । अन्यभवे असिद्धानां केषाञ्चित् सर्वकर्मनिर्जरणतः सिद्धिगतिगमनसंभवात् सिद्धा अधिका भवन्ति, परन्तु नो हीयन्ते सिद्धावस्थातः पुनरागमना संभवात् नो न्यूना भवन्ति, कदाचित्तु यावस्थिताः विरहकालमाश्रित्य यथावस्थिता अपि भवन्ति । पुनगौतमः पृच्छति - ' जीवा णं भंते ! केवइयं कालं अवद्विया ? ' हे भदन्त ! जीवाः खलु कियन्तं कालं कियत्कालपर्यन्तम् अवस्थिताः यथावस्थिताः क्या ? इस प्रश्न के समाधान निमित्त प्रभु कहते हैं-' गोयमा ! सिद्धा घ ंति, णो हायंति, अवडिया वि ' हे गौतम! सिद्ध जीव बढते हैं अर्थात् वे जितने होते हैं उतने से भी अधिक हो जाते हैं इसका कारण यह है कि जो जीव पूर्वभव में सिद्ध नहीं हैं - वे तपस्या आदि कारणकलापद्वारा अपने समस्तकर्मो का क्षय करदेने से सिद्धपद को प्राप्त कर लेते हैं - इस तरह से वहां वृद्धि हो जाती है- अतः इसी अभिप्राय को लेकर सिद्ध अधिक हो जाते हैं ऐसा कहा गया है। तथा जो आत्माएँ सिद्धगति को एक बार प्राप्त कर लेती हैं-वे आत्माएँ पुनः संसार में नहीं आती हैं अतः उनमें घटती नहीं हो सकती है - इसी अभिप्राय को लेकर ( णो हायंति ) ऐसा कहा गया है । तथा विहरकाल को लेकर वे यथावस्थित भी रहते हैं । अथ गौतमस्वामी प्रभु से यह पूछते हैं कि ( जीवाणं भंते ! केवइयं कालं अवडिया ) हे भदन्त ! आप ने जो पहिले
"
" सिद्धाणं भंते! पुच्छा " हे लहन्त ! शुं सिद्ध परमात्मागोनी સખ્યામાં વૃદ્ધિ થાય છે ? અથવા શું તેમની સંખ્યા ઘટે છે ? અથવા શું તેમની સંખ્યા એટલીને એટલી જ રહે છે ?
उत्तर—“ गोयमा ! " हे गौतम! सिद्धा वड्ढति, णो हायति, अवधिया વિ” સિદ્ધ પરમાત્માએમાં વધારા થાય છે, તેમની સખ્યામાં ઘટાડા થતા નથી તથા તેમની સંખ્યામાં વધઘટના અભાવ પણ રહે છે. સિઘ્ધ પરમાત્માએમાં વૃધ્ધિ થવાનું કારણ નીચે પ્રમાણે છે—
કેટલાક જીવે કે જે પૂર્વભવમાં સિધ્ધ હાતાં નથી, તેઓ તપસ્યા આદિ દ્વારા સમસ્ત કર્મના ક્ષય કરીને સિદ્ધપદને પ્રાપ્ત કરતા હોય છે. આ રીતે સિદ્ધ પરમાત્માની વૃધ્ધિ થતી હાય છે. જે આત્માએ એક વાર સિદ્ધપદને પ્રાપ્ત કરી લે છે, તે ફરીથી સસારમાં આવતા નથી, આ રીતે સિદ્ધ પરમાત્માની સખ્યા ઘટતી નથી. તથા વિરહકાળની અપેક્ષાએ તેઓની સખ્યા એટલીને એટલી જ રહે છે.
हवे गौतम स्वाभी महावीर प्रभूने दूरीथी पूछे हो है है ( जीवाणं भंते !