________________
प्रमेयचन्द्रिका टी० ० ५ ७० ८ सू०२ जीवादिविहान्यादिनिरूपणम् ६४९ गौतमस्य प्रश्नः । भगवानाह-' गोयमा सिद्धा वडुति, णो हायंति, अवढियावि' हे गौतम ! सिद्धाःवर्धन्ते । अन्यभवे असिद्धानां केषाञ्चित् सर्वकर्मनिर्जरणतः सिद्धिगतिगमनसंभवात् सिद्धाअधिका भवन्ति,परन्तु नो हीयन्ते सिद्धावस्थातः पुनरागमना संभवात् नो न्यूना भवन्ति, कदाचित्तु यावस्थिताः विरहकालमाश्रित्य यथावस्थिता अपि भवन्ति । पुनगौतमः पृच्छति-'जीवा णं भंते ! केवइयं कालं अवटिया ?' हे भदन्त ! जीवाः खलु कियन्त कालं कियत्कालपर्यन्तम् अवस्थिताः-यथावस्थिताः क्या ? इस प्रश्न के समाधान निमित्त प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! सिद्धा घति, णो हायति, अवडिया विहे गौतम ! सिद्ध जीव बढ़ते हैं अर्थात् वे जितने होते हैं उतने से भी अधिक हो जाते हैं इसका कारण यह है कि जो जीव पूर्व भव में सिद्ध नहीं हैं-वे तपस्या आदि कारणकलापद्वारा अपने समस्तकों का क्षय करदेने से सिद्धपद को प्राप्त कर लेते हैं-इस तरह से वहां वृद्धि हो जाती है-अतः इसी अभिप्राय को लेकर सिद्ध अधिक हो जाते हैं ऐसा कहो गया है । तथा जो आत्माएँ सिद्धगति को एक बार प्राप्त कर लेती हैं-वे आत्माएँ पुनः संसार में नहीं आती हैं-अतः उनमें घटती नहीं हो सकती है-इसी अभिप्राय को लेकर (णो हायंति ) ऐसा कहा गया है । तथा विहर काल को लेकर वे यथावस्थित भी रहते हैं। अब गौतमस्वामी प्रभु से यह पूछते हैं कि (जीवाणं भंते ! केवइयं कालं अवष्ठिया ) हे भदन्त ! आप ने जो पहिले
" सिद्धाणं भंते ! पुच्छा " . Herd! शु सिद्ध ५२मात्मामानी સંખ્યામાં વૃદ્ધિ થાય છે? અથવા શું તેમની સંખ્યા ઘટે છે? અથવા શું તેમની સંખ્યા એટલીને એટલી જ રહે છે ?
उत्तर-" गोयमा ! " गौतम 1 सिद्धा वड्ढति, णो हायति, अवछिया fa” સિદ્ધ પરમાત્માઓમાં વધારે થાય છે, તેમની સંખ્યામાં ઘટાડે થતું નથી. તથા તેમની સંખ્યામાં વધઘટને અભાવ પણ રહે છે. સિદધ પરમાત્માએમાં વૃદ્ધિ થવાનું કારણ નીચે પ્રમાણે છે–
કેટલાક છે કે જે પૂર્વભવમાં સિધ્ધ હેતાં નથી, તેઓ તપસ્યા આદિ દ્વારા સમસ્ત કર્મોને ક્ષય કરીને સિધ્ધપદને પ્રાપ્ત કરતા હોય છે. આ રીતે સિદ્ધ પરમાત્માની વૃદ્ધિ થતી હોય છે. જે આત્માઓ એક વાર સિદ્ધપદને પ્રાપ્ત કરી લે છે, તેઓ ફરીથી સંસારમાં આવતા નથી, આ રીતે સિદ્ધ પરમાત્માની સંખ્યા ઘટતી નથી. તથા વિરહકાળની અપેક્ષાએ તેઓની સંખ્યા એટલીને એટલી જ રહે છે.
6 गौतम स्वामी महावीर प्रसने वीथी भूछे (जीवाण भंते ।