________________
জানি না: এন্ধা ০ ৫ ৪ ০ ০ ২ ঘহলাল্লাহুবলিগ ৪৭ ५ स्याद् देशौ एजेते-नो देशौ एजेते, ६। यथा चतुष्पदेशिकस्तथा पञ्चप्रदेशिका तथा यावत्-अनन्तप्रदेशिकः ।। सं० १॥
टीका-पष्ठोद्देशकान्ते कर्मपुद्गलानां वेदनया निर्जरा निरूपिता, निर्जरा. गाश्च चलनरूपता तत्मसङ्गात् सप्तमे पुद्गलचलनं निरूपयितुमाह-' परमाणुपोग्गलेणं भंते !' इत्यादि । 'परमाणुपोग्गलेणं भंते ! एयइ, वेयइ, जाव-तं तं भावं परिणइ ? ' गोतमः पृच्छति-हे भदन्त ! परमाणुपुद्गलः खलु, एजते वाला स्कन्ध कंपता भी है और नहीं भी कंपता है। कभी एकदेश कंपता है और एकदेश नहीं कपता है। कभी एकदेश कपता है, अनेक देशों नहीं कंपते हैं, अनेक देश कभी कंपते हैं और एकदेश नहीं कपता है । कभी अनेक देश कपते हैं और अनेक देश नहीं कंपते हैं । (जहा चउप्पएसिओ तहा पंचपएसिओ-तहा जाव अणंतपएलिओ) जिस प्रकार से यह चार प्रदेशवाले स्कन्ध के विपय में कथन किया है-उसी प्रकार से पांच प्रदेशों वाले स्कन्ध के विषय में भी ऐसा ही कथन जानना चाहिये और यावत् अनन्त प्रदेशों वाले स्कन्ध तक ऐसा ही कथन समझना चाहिये।
टीकार्थ-छठे उद्देशक के अंत में कर्मपुद्गलों की वेदना होने के पाद निर्जरा होती है ऐसा कथन किया गया है सो यह निर्जरा चलन स्वरूपवाली होती है अतः इसी प्रसङ्ग को लेकर इस सप्तम उद्देशक में पुद्गलों का चलन निरूपण करने के लिये सत्रकार 'परमाणुपोग्गले णं भंते' ऐसा कह रहे हैं इसमें गौतमस्वामी ने प्रभु से ऐसा पूछा है હે ગૌતમ! ચાર પ્રદેશવાળો સ્કંધ કરે પણ છે અને નથી પણ કંપતે. કયારેક તેનો એક દેશ કંપે છે અને એક દેશ કપ નથી, કયારેક એક દેશ કપે છે અને અનેક દેશ કંપતા નથી, કયારેક અનેક દેશ કરે છે અને એક દેશ કંપતું નથી, કયારેક અનેક દેશ કરે છે અને અનેક દેશ કંપતા નથી. (नहा चउप्परसिओ तहा पंचपएसिओ-तहा जाव अणेतपएसिओ) थार प्रहे. શેવાળા સ્કંધ વિશે જે પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યું છે તે પ્રમાણે પાંચ પ્રદેશો વાળા રધન વિષે પણ સમજવું, અને અનંત પ્રદેશેવાળા સ્કંધ પર્યન્તના વિષયમા પણ એજ પ્રમાણેનું કથન ગ્રહણ કરવું.
ટકાથ–છાં ઉદ્દેશાને અંતે કર્મપતલનું વદન થયા પછી નિરા થવાની વાત કરી છે. તે નિર્જરા ચલન સ્વરૂપવાળી હોય છે. તે તે પ્રસંગને અનુલક્ષીને આ ઉદ્દેશામાં પુદ્ગલેના ચલનનું સૂત્રકારે નિરૂપણ કર્યું છે.