________________
3
प्रमैन्द्रिका डी० श०५४०६ ०२ गृहपतिभाण्डझिकार्यस्वरूपनिरूपणम् ३८९ वाताओ भंडाओ कि आरंभिया किरिया कज्जइ, जात्र-मिच्छादंसणवत्तिया किरिया कज्जइ ? ' गाथापतेर्वा तस्माद् भाण्डात् किम् आरम्भिकी क्रिया क्रियते भवति ? यावत्-मिथ्यादर्शनप्रत्यया क्रिया क्रियते भवति ? भगवानाह - 'गोयमा ! कइयस्स ताओ भंडाओ हेट्ठिल्लाओ चत्तारि किरियाओ कज्जंति, मिच्छादंसण वत्तिया किरिया भयणा' हे गौतम | क्रयिकस्य ग्राहकस्य तस्मादुपनीतात् भाण्डाद् अधस्तन्यः उपर्युक्ताः आद्याश्चतस्रः क्रियाः क्रियन्ते भवन्ति, मिथ्यादर्शनप्रत्यया क्रिया तु भजनया विकल्पेन कदाचित् स्यात्, कदाचित् नापि स्यात्मिथ्यादर्शनावस्थायां स्यात्, सम्यग्दर्शनावस्थायां न स्यादिति भावः, किन्तु - क्रिया यावत् मिथ्यादर्शन प्रत्ययिकी क्रिया लगेगी ? या ( गाहावइस्स वा ताओ भंडाओ कि आरंभिया किरिया कज्जइ, जाव मिच्छादंसण वत्तिया किरिया कज्जह ) गाथापति को उन भाण्डों को निमित्त को लेकर आरंभिक क्रिया से लेकर मिथ्यादर्शन प्रत्ययिकी क्रिया तक सब क्रियाएँ लगेंगी ? इसके समाधान निमित्त प्रभु गौतम से कहते हैं कि - (गोमा ) हे गौतम! ( कइयस्स ताओ भंडाओ ) जो उन भाण्डों का खरीददार है उसके लिये उन भाण्डों के निमित्त से (हेढिल्लाओचत्तारि किरियाओ कज्जति) तो ये नीचे की चार क्रियाएँ लगेंगी ही परंतु (मिच्छादंसणवत्तिया किरिया ) जो मिथ्यादर्शन प्रत्ययिकी क्रिया है वह वहां पर भजनीय रहेगी । कारण कि यदि वह खरीददार व्यक्ति मिथ्यादर्शन की अवस्थावाला है तब तो उसे यह क्रिया लगेगी ही और यदि वह सम्यग्दर्शनकी अवस्थावाला है, तो उसे यह क्रिया नहीं लगेगी । લઈને મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી પર્યન્તની ક્રિયાએ લાગે છે? અથવા "C गाहावरस वाताओ भंडाओ कि आरंभिया किरिया कज्जइ जाव मिच्छाद सणवत्तिया किरिया कज्जइ ? ” ते वासणी वेथनार व्यापारीने ते वासलोने निभित्ते आरલિકીથી લઇ નેમિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી પદ્યન્તની ક્રિયાએ લાગશે કે નહિ લાગે ? ગૌતમ સ્વામીના આ પ્રશ્નોનું સમાધાન કરતા મહાવીર પ્રભુ કહે છે " गोयमा ! " हे गौतम! " कइयस्स ताओ भंडाओ हेट्ठिल्हाओ चत्तारि किरियाओ कज्जति ” ते वासो मरीहीने सर्व नार व्यक्तिने ते वासगोने निभिते રલિકી, પારિગ્રહિકી, માયાપ્રત્યયિકી અને અત્રત્યાગ્યાનિકી, ક્રિયાએ લાગશે પરન્તુ " मिच्छाद सणवत्तिया किरिया० " तेने मिथ्यादर्शन प्रत्ययिडी ક્રિયા લાગી શકે પણ ખરી અને ન પણ લાગી શકે. કારણ કે જો તે ખરીદનાર વ્યક્તિ મિથ્યાષ્ટિ હશે, તેા તેને મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી ક્રિયા લાગશે જ; પણ જે તે સચ્ચષ્ટિ હશે તે તેને મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી ક્રિયા નહીં લાગે.
४,