________________
प्रमेयचन्द्रिका टोका श० ५ उ० ५ सू० २ अन्यतीथिकवक्तव्यताकथनम् ३३७ भूतां वेदनां वेदयन्ति, अस्त्येक प्राणाः, भूताः, जीना, सत्वाः, अनेवंभूतां वेदनां वेदयन्ति । तत् केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते अस्त्येककेः तदेव उच्चारयितव्यम् ? वह मिथ्याकहा है (अहं पुण गोयमा! एवं आइक्खामि जाव परूवेमि, अस्थेगइया पाणा, जीवा, सत्ता, एवंभूयं वेयणं वेयन्ति, अत्थेगइया पाणा, भूया, जीवा, सत्ता, अणेवंभूयं वेयणं वेदेति) हे गौतम ! मैं तो ऐसा कहता हूं यावत् प्ररूपित करता हूं कि-कितनेक प्राण, कितनेक भूत, कितनेक जीव, कितनेक सत्व, एवंभूत-अपने कर्मबंध के अनुसार वेदना का अनुभव करते हैं, तथा कितनेक प्राण, भूत, जीव, और सत्व अनेवंभूत-कर्मबंध के अनुसार नहीं किन्तु उससे भिन्न प्रकार की वेदना का अनुभव करते हैं। तात्पर्य यह है कि जैसा कर्म का बंध होता हैकितनेक जीव उसीके अनुसार वेदना का अनुभव करते हैं और कितनेक जीव ऐसे भी होते हैं जो कृतकर्मबंध के अनुसार वेदना का अनुभव नहीं भी करते हैं। (से केणटेणं भंते! एवमुच्चइ, अत्थेगइया तं चेव उच्चारेयव्वं) हे भदन्त ! ऐसा आप किस कारण से कहते हैं कि कितनेक प्रोण, भूत आदिकृत वर्मबंध अनुसार वेदना का अनुभव करते हैं और कितनेक प्राण, भून आदि कृतकर्मवंध के अनुसार नहीं, किन्तु उससे भिन्न प्रकार की वेदना का अनुभव करते हैं ? इस तरह से यहां पर पूर्वोक्तरूप से सब पाठ का उच्चारण करना चाहिये । (गोयमा ! સ કર્મબંધના કમાન કાર જ વેદનાને અનુભવ કરે છે, તે મિથ્યા કહે છે "अह पुण गोयमा । एव' आइक्खामि जाव परूवेमि,अत्थेगइया पाणा भूया,जीवा, सत्ता, एवं भूय वेयण वेयति अत्थेगयापाणा जीवा, सत्ता अणेव भूयं वेयणं वेदेति" હે ગૌતમ ! તે એવું કહું છું, એવી પ્રજ્ઞાપના કરું છું અને એવી પ્રરૂપણ કરું છું કે કેટલાક પ્રાગુ, કેટલાક ભૂત, કેટલાક સર્વે અને કેટલાક જીવે તેમના કર્મબંધના ક્રમાનુસાર કર્મોનું વેદન કરે છે અને કેટલાક પ્રાણ, ભૂત, જીવ અને સકર્મબંધના કમાનુસાર નહીં પણ એના કરતાં જુદા જ પ્રકારે વેદનાને અનુભવ કરે છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે જે કર્મને બંધ હોય એ અનુસાર કેટલાક જીવ વેદનાને અનુભવ કરે છે, પણ કેટલાક જી એવા પણ હોય છે કે જેઓ કૃતકર્મબંધ અનુસાર વેદનાને અનુભવ કરતા નથી. ___ " से केणद्वेण भंते । एवमुच्चइ, अत्थेगइया तचेव उच्चारेयव"
હે ભદન્ત ! આપ શા કારણે એવું કહે છે કે કેટલાક પ્રાણ, ભૂત, જીવ અને સર્વે કર્મબંધ અનુસાર વેદનાને અનુભવ કરે છે અને કેટલાક
भ ५३