________________
'भगवती सूत्रे
प्रत्याख्यानकरणानन्तरम् प्रत्याख्यानत्रद्धायुष्यं प्रतिपादयति--' जीवा णं भंते ! किं पञ्चवाण निव्त्रत्तियाउया ?' गौतमः पृच्छति - हे भदन्त ! जीवाः खलु कि प्रत्याख्याननिर्वर्त्तितायुष्काः ? प्रत्याख्यानेन निर्वर्तितं निष्पादितम् बद्धम् आयुष्कं येषां ते तथोक्ताः भवन्ति किम् ? अथवा 'अपच्चकखाणणिव्यत्तियाउया ?' अप्रत्याख्याननिर्वर्त्तितायुकाः अमस्याख्यानेन निर्वर्तितं बद्धम् आयुष्कं येषां ते तथोक्ता भवन्ति किम् ? अथवा 'पच्चक्खाणापच्चक्खाण निव्वत्तियाउया ?' प्रत्याख्यानाप्रत्याख्याननिर्वर्तितायुकाः ? प्रत्याख्यानापत्याख्यानेन निर्वर्तितं बद्धम् आयुष्कं येषां ते तथोक्ता भवन्ति किम् ? भगवानाह - ' गोयमा ! जीवा य, वेमाणिया य पच्चक्खाणणिव्यचियाउया तिष्णिथि' हे गौतम जीवाश्च प्रत्याख्याननित्र वितायुका भवन्ति एवं वैमानिकाश्च प्रत्याख्याननिवर्तितायुष्का भवन्ति, त्रीण्यपि, करते हैं ? इस बात को प्रभुसे पूछते हैं- "जीवा णं भंते । किं पच्चक्खानिव्वत्तियाउया" हे भदन्त ! जीच क्या ऐसे भी होते हैं जो प्रत्याख्यान से आयुष्कका बंध करते हैं ? अथवा - ( अपच्चाक्खाण निव्वत्तियाउया ) अपत्याख्यान से वे बद्वायुष्क होते हैं ? अथवा ( पच्चक्खाणापच्चखानिव्वत्तियाउया) प्रत्याख्यानाप्रत्याख्यान से आयुकर्म का बंध करते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं (गोयमा) हे गौतम! ( जीवा य वैमाणिया य पच्चक्खाणनिव्वत्तियाउया तिष्णि वि) जीव प्रत्यापान से निर्वर्तित है-बद्ध है आयुष्य जिन्हों का ऐसा होता है, अप्रत्याख्यान से निर्वर्तित आयुष्कवाले होते हैं और देशविरति से निर्वर्तित आयुष्कवाले होते हैं । अर्थात् जीव अभी जिस पर्याय में हैं उस पर्यायकी આદિ દ્વારા જીવ શું આયુષ્યને! પણુ ખંધ કરે છે? એજ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને આ પ્રમાણે પ્રશ્ન પૂછે છે—
( जीवाणं भंते! कि पच्चक्खाणनिव्यत्तियाउया ? ) हे लहन्त ! शु એવાં પણ જીવા હાય છે કે જે પ્રત્યાખ્યાનથી આયુષ્કના ખંધ કરતા હાય छे १ अथवा-( अपच्चक्खाणनिन्नन्चियाउया ) शुं तेथे अप्रत्याभ्यानथी आयुष्यतो गंध रे छे ? अथवा ( पच्चक्खाणापच्चक्खाणनिव्धत्तियाउया ? ) શું તેએ પ્રત્યાખ્યાના—પ્રત્યાખ્યાનથી આયુને ખધ કરતા હોય છે ?
तेन। उत्तर आयता महावीर अलु उडे छे - ( गोयमा 1 ) हे गौतम! ( जीवा य वैमाणिया य पच्चकखाण निव्वन्तियाउया तिणि वि) व प्रत्याખ્યાનથી નિર્તિત આયુષ્યવાળા પણુ હાય છે, અપ્રત્યાખ્યાનથી નિતિત (अद्ध) आयुष्यवाणा होय छे, मने अत्याध्याना - प्रत्याख्यानथी ( देश વિરતિથી ) અદ્ધ આયુષ્યવાળા પણુ હાય છે. કહેવાનું તાપૂ એ છે કે જીવ
૦૨૮