Page Text
________________
प्रमेय चन्द्रिकाटीका श. ३ उ. ३ . ३ जीवानां एजनादिक्रियानिरूपणम् ५४९
9
वर्तमानो बहूनाम् प्राणानाम् भूतानाम, जीवानाम्, सत्वानाम् अदुःखापनतया, यावत् - अपरितापनतया वर्तते ॥ सू० ३ ॥
टीका- मण्डितपुत्रः क्रियाधिकारात् जीवानाम् एजनादि चक्तव्यतां पृच्छति 'जीवेण भंते!' इत्यादि । जीवः खलु किम् 'सया' सदा सर्वकाले नित्यमित्यर्थः समियं एयह' समितं रागादिसहितम् एजते गच्छति । 'वेयइ' व्येजते । विकरता है, शोकाकुलित नहीं करता है, यावत् उन्हें परितापित नहीं करता है अर्थात् उन्हें दुःखी आदि होने में वह निमित्त नहीं होता है।
टीकार्थ - मण्डितपुत्र क्रिया का अधिकार चालू होने से जीवोंकी एजनादि क्रियाओंके विषयमें प्रभु से पूछते है कि- 'जीवे णं भंते !' इत्यादि । हे भदन्त । जीव हमेशा कोइ न कोइ क्रिया करता ही रहता है. ऐसा एक भी क्षण नहीं उसका निकलता है कि जिस क्षणमें यह क्रिया रहित हो। जहां क्रिया है वहां कर्मबंध है । और जहां कर्मबंध है वहां संसार है। इसी अभिप्रायको हृदयमें रखकर मंडितपुत्र प्रभु से पूछ रहे हैं कि जब तक यह जीव 'समियं एयह ' समित - रागादि रूप से परिणत होता है, अर्थात् रागद्वेष आदि विकृत भावों से युक्त होता रहता है अथवा 'समियं एयह' रागद्वेष सहित कंपित होता रहता है तबतक इसकी मुक्ति नहीं होती है. इसी से अन्य क्रियापदों के साथ भी ऐसा ही संबंध लगा लेना શાકથી વ્યાકુળ કરતા નથી, (યાવત્ ) વ્યથા કરતા નથી. કહેવાને ભાવાર્થ એ છે કે એવો જીવ તેમને દુ:ખી કરવામાં કારણભૂત ખતા નથી. તે કારણે એવો જીવ ભરણુ કાળે મુકિત પામી શકે છે.
प्रकार
ટીકા—ક્રિયાના અધિકાર ચાલૂ હાર્વાથી, મડિતપુત્ર અણુગાર અજનાદિ ક્રિયાमोना विषयभां भहावीर प्रभुने या प्रमाणे पूछे छे -' जीवेणं भंते !' त्याहि૩ ભદન્ત ! જીવ હુંમેશા કોઇને કોઇ ક્રિયા કરતા જ હોય છે. એવી એક પણ ક્ષણ હાતી નથી કે જ્યારે તે ક્રિયાથી રહિત હાય. જ્યાં ક્રિયા છે. ત્યાં કર્યું મધ હોય છે. અને જ્યાં કર્મ મુખ્ય છે ત્યાં સંસાર છે. આ વાત ધ્યાનમાં રાખીને મતિપુત્ર અણુगार महावीर प्रभुने पूछे छे मे क्या सुधी या व 'समियं एयइ' रागादि ३ये પરિણમતા રહે છે. એટલે કે રાગદ્વેષ આદિ વિકૃત ભાવોવાળા રહે છે, અથવા 'समियं एयर' रागद्वेष सहित चित थतो रहे छे, त्यां सुधी तेने भुक्तिनी आप्ति થતી નથી એ વાત શ્રું ખરી છે ? બીજાં ક્રિયાપદો સાથે પણ આ પ્રકારના સંબધ
| SR No. | 009313 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 1214 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 37 MB |