________________
'सुधाटीका स्थto ७ सू० १३ सप्तविधमूलनयनिरूपणम्
५९९
भिनवचनां शब्दान् एकत्वेन न मनुते, लिङ्गवचनभेदादेव - स्त्रीपुरुषवत् कुटा
,
1
इति स्वपर्यायवाचकशब्द वाच्य
वृक्ष इत्यादिवत् । तथा-' घटः कुटः कुम्भः मेकमेवमनुते । तदुक्तम्
3
" तं चिय रिडत्तमयं पच्चुप्पन्नं विसेसियतरं सो । इच्छइ भावघडेचिय, जं न उ नामादओ तिनि ॥ १ ॥ " छाया - तदेव जुसूत्रमतं प्रत्युत्पन्नं विशेषिततरं सः ।
इच्छति भावघटमेत्र यत् न तु नामादींस्त्रीन् ॥ १ ॥ इति । इति पञ्चमो नयः ५|
नय की है, तथा - " लटः तटी, तटम् " इन शब्दों का यह नय एक अर्थ है ऐसा नहीं मानता है, किन्तु एक ही लिङ्गवाले पर्यायवाची शब्दों का एक अर्थ है ऐसा मानता है, भिन्न लिङ्गघाले पर्याण्दाची शब्दों का अर्थ भिन्न २ है ऐसा मानता है, तथा एक लिङ्गवाले पर्यायबाची शब्द यदि भिन्न २ विभक्ति वाले हैं तो इनका भी अर्थ भिन्न २ है, किन्तु यदि वे समानवचन वाले हैं तो इनका अर्थ एक है ऐसा कथन इस नय का है, तात्पर्य इस कथन का ऐसा है कि भिन्न लिङ्गवाले, भिन्न वचन वाले जो शब्द है, उनका तो अर्थ भिन्न है, और जो शब्द समान लिङ्गवाले और समान बचनवाले है उनका अर्थ एक है, स्त्री पुरुष शब्दों में लिङ्ग भेद से भिन्नता है और " इन में वचन भेद से भिन्नता है, परन्तु घटः कुंभः, कुटः
कुटा वृक्षः
"
"} इन में
तथा—“ तट, तटी, तटम् " या त्रयु लुहा सुद्धा सिवाणा शहोना એક જ અથ થાય છે, એવુ' આ નય માનતા નથી, પરન્તુ આ નય એવુ' માને છે કે એક જ લિંગવાળા પર્યાયવાચી શબ્દાના એક જ અથ થાય છે, અને જુદાં જુદાં લિંગવાળા પર્યાયવાચી શબ્દોના જુદા જુદા અથ થાય છે.. વળી આ નય એવુ* માને છે કે એક જ લિ‘ગવાળા પર્યાયવાચી શબ્દો જે જુદી જુદી વિભક્તિવાળા હોય, તેા તેમના અથ જુદા જુદા થાય છે, પરન્તુ જે તેઓ સમાન વચનવળા હાય, તે તેમના અથ એક જ થાય છે. આ કથનના ભાવા નીચે પ્રમાણે છે—
ં જુદા જુદા લિંગવાળા અને જુદા જુદા વચનવાળા જે શબ્દો છે તેમને અ તા જુદા જુદા જ થાય છે, પરન્તુ સમાન લિ`ગવાળા અને સમાન વચનવાળા શબ્દોના અર્થ સમાન જ થાય છે. “ સ્ત્રી અને " પુરુષ આ એ શબ્દોમાં લિંગભેદને કારણે ભિન્નતા છે, પરન્તુ ત્રણે પદે સમાન લિંગવાળા અને સમાન વચનવાળા હેાવાથી તેમના અર્થ માં
८"
27
घटः, कुंभः, कुटः આ
