________________
सुत्राटीका स्था०६ १३४ पं दूषिध प्रतिक्रमणनिरूपणम्
" गमनागमण विहारे, सुतं वा सुमिणदंसणे राओ । नावा नइ संतारे, इरियावहिया पडिकमणं || १ ||” छाया -- गमनागमनविहारे सुप्तेवा स्वप्नदर्शने रात्रौं । नावा नदी सन्तारे पथिका प्रतिक्रमणस् ||१|| इति । प्रतिक्रमणसूत्रे ऽपि आउलमाउलाए, सोवणवत्तियाए " आकुलाकुलया स्वप्नमस्ययया, इत्यादिना स्वप्नविशेषे प्रतिक्रमणमुक्तम् । प्रतिक्रमणमत्र कायोत्सर्गरूपं तच्च स्वप्नकृतप्राणातिपातादितो विनिवृचिरूपम् अन्वर्थं बोध्यम् । इति ॥ सू० ६४ ॥
--
छाया --
अनन्तरं प्रतिक्रमणमुक्तम्, प्रतिक्रमणं चावश्यकमित्युच्यते । तद्य नक्षत्रोदयावनसरे कुर्वन्तीति नक्षत्राणि षट्स्थानत्वेनाह-
"6
५१५
"गमणा गमण विहारे" ईर्यापथिक प्रतिक्रमण साधु इतनी बातों में करते हैं गमनागमन में बिहार में सुप्तावस्था से प्रबुद्ध (जगनेपर) होने पर रात्रि में नाव से नदी पार करने पर अथवा बिना नावके नदी पार करने पर प्रतिक्रमण सूत्र में भी " आउलमाउलाए सोवणवत्तियाए" इत्यादि पाठ द्वारा स्वप्नविशेषमें प्रतिक्रमण करना कहा गया है, प्रतिक्रमण यहां कायोत्सर्गरूप है, और वह स्वप्नकून प्राणानिपात आदिसे विनिवृत्तिरूप है, इसलिये सार्थक है | सू० ६४ ॥
इस ऊपर के सूत्र में प्रतिक्रमण कहा यह प्रतिक्रमण आवश्यक रूप होता है, अतः यह नक्षत्र के उदय आदिके अवसर में किया जाता है, इसलिये सूत्रकार अब नक्षत्रों का कथन ६ स्थानकों से करते हैं
'धुं पशु छे ४ : गमणागमण विहारे " इत्यादि
ઇર્યાથિક પ્રતિક્રમણ સાધુ આટલી મામામાં કરે છે~~ગમનાગમનમાં બિહારમાં, ઊધમાંથી જાગૃત થાય ત્યારે, રાત્રે નાવમાં બેસીને નદી પાર ક વામાં આવે ત્યારે અથવા નાવ વિના નદી પાર કરવામાં આવે ત્યારે, પ્રતિ ક્રમણ સૂત્રમાં પશુ " आउल माउलाए सोत्रणवत्तियाए" इत्यादि पाठ द्वारा સ્વસવિશેષમાં પ્રતિક્રમણ કરવાનું કહ્યું છે. અહીં પ્રતિક્રમણુ કાર્યાત્સગ રૂપ છે, અને તે સ્વપ્રકૃત પ્રાણાતિપાત આદિમાંથી વિનિવૃત્ત થવા રૂપ હોવાથી सार्थ छे. ॥ सू. ६४ ॥
L
ઉપરના સૂત્રમાં પ્રતિક્રમણનું નિરૂપણ કર્યું. પ્રતિક્રમણુ આવશ્યક રૂપ ડાય છે, તેથી નક્ષત્રના ઉદય આદિના અવસરે તે કરવામાં આવે છે. તેથી હવે સૂક્ષકાર છ સ્થાનાની અપેક્ષાએ નક્ષત્રનું કથન કરે છે-
