Page Text
________________
सुंधा टीका स्था०५४०३ सू० ४ बादरजीवविशेषनिरूपणम् १८९ अधोलोकवदेव ऊर्ध्वलोकेऽषि पञ्च वारा वोध्याः । अयोलोकोयलोकयोश्च ते. जसा वादरा न सन्तीति पश्च बादरा उताः। नन्तु अधोलोके कपाटद्वये चापि तैजसा बादराः सन्ति, तर्हि कथयुक्तम्-अधोलोकोवलोकयोश्च तैजसा वादरा न सन्ति ? इति चेदाह-यद्यपि सन्ति परन्तु तेऽल्यतया न विवक्षिताः । ये चो कपाटद्वये तेऽपि उत्पत्स्यमानत्वेन उत्पत्तिस्थान-स्थितत्माद् न शिवलिता इति । तियालो केऽपि एकेन्द्रियादि पञ्चेन्द्रियान्ताः पञ्च बादराः सन्ति । तत्रएकेन्द्रियाः-एकंपनिलक्षणम् इन्द्रियम्-ए केन्द्रियजातिनामकोदयात्सदावरकहा है। एकेन्द्रियकी अपेक्षा से उदारता जाननी चाहिये, अधोटोक की तरह उर्ध्वलोक में भी इसी तरह से पांच पादर हैं। अधोलोक एच उर्ध्वलोक में तैजस पादर नहीं हैं।
शंका--अधोलोक में एवं उर्च कपाटद्वय में तेजल बाद है, तो फिर आप अधोलोक एवं उर्ध्व लोक में तैजस बादर नहीं है ऐसा कैसे कहते हैं ?
उत्तर--यद्यपि ये वहां हैं परन्तु वे वहां बहुत थोडे हैं, इसलिये वहां वे विधक्षित नहीं हुए हैं। तथा जो ऊर्चकपाटद्वय में तेज बादर कहे गये हैं, वे भी उत्पत्स्यमान होने से उत्पत्तिस्थान के आश्रित होने रूपसे विवक्षित नहीं हुए हैं। निर्यगलोक में भी एकेन्द्रिय से लेकर पञ्चेन्द्रिय तक पांच बादर हैं। जिनको एकेन्द्रिय जाति नाम कर्म के उदयसे और तदाहरण के क्षयोपशम से एक स्पर्शन इन्द्रिय है वे ત્રસ પ્રાણી. તેજસ્કાધિક અને વાયુકાર્ષિક પણ ત્રસ હોય છે, તેથી સ્થૂલ ત્રસ પ્રાણીને “ઉદાર” વિશેષણ લગાડવામાં આવ્યું છે. આ ઉદારતા એકેન્દ્રિયોની અપેક્ષાએ સમજવી જોઈએ. ઉર્વલેકમાં પણ એ જ પ્રકારના પાંચ બાદરો છે. અધોલક અને ઉર્વલેકમાં તૈજસ બાદર નથી.
શંકા–અલકમાં અને ઉદવકપાટ કયમાં પણ તેજસ બાદરો - ભાવ હોય છે, છતાં આપ શા કારણે એવું કહે છે કે ઉર્વલોક અને અલેકમાં તેજસ બાદરને સદ્ભાવ નથી ?
ઉત્તર–જો કે તેમનું ત્યાં અસ્તિત્વ છે ખરું, પણ તેઓ ત્યાં ઘણાં જ અલ્પ પ્રમાણમાં છે, તેથી અહીં તેમને ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો નથી.
તથા જે ઉદર્વકપાટયમાં તેિજસ બાદર કહ્યા છે, તેઓ પણ ઉત્પસ્ય. માન હોવાથી ઉત્પત્તિ સ્થાનમાં આશ્રિત હોવા રૂપે વિવક્ષિત થયા નથી. તિર્થક્ષેકમાં પણ એકેન્દ્રિયથી લઈને પંચેન્દ્રિય પર્વતના પાંચ પ્રકારના પાદર
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |