________________
स्थानाङ्गो
अथ मृगलक्षणम् ३--- " तनुओ" इत्यादि-तनुकः-तनु:-कृशः स एव तनुकः, ततुकग्रीवःकृशकण्ठः, तनुकत्यक-कृशचर्मा, तनुकदन्तनखवाल:-कृशदशननखकेशः, भीरु:भयशीलः, स्वभावतः भयहेतुवशात् स्तब्धकर्ण करणादिलक्षणयुक्तो भीत एव । तत्र-कष्टविचारणादौ उद्विग्नः-उद्वेगवान् बासी-बसनस्वभावः, यो गजः स मृगःमृगपदवाच्यो भवति । ३।।
इति मृगलक्षणम् ३
अथ सङ्कीर्णलक्षणम् ४-- " एएसि” इत्यादि-यस्तु एतेषां-भद्र-मन्द-मृगरूपाणां हस्तिनां स्तोकं स्तोकं-स्वल्पं स्वल्पं भद्रत्वादिगुणं हरति-धारयति, तथा रूपेण-शरीराऽऽकृत्या
सृग लक्षण-" तनुको "-इत्यादि. जो शरीरप्से पतला होताहै, कण्ठ जिसका कृश होता है. चमडा जिसका पतलो होता है, दाँत, नख, केश भी जिसके कृश-पतले होते हैं. स्वभावतः जो भीरु-डरपोक होता है. वस्न-भय के कारणों से जो जल्दी डर जाता है, अर्थात्जिसके कान स्तब्ध स्थिर हो जाते हैं जो-अपने कानों को स्तब्ध स्थिर करने रूप लक्षणों से युक्त होता है. कष्ट विचारणा आदि में उद्वेगवाला बन जाता है तथा-त्रासी त्रसन स्वभाव वाला होता है. ऐसा वह गज मृगपद वाच्य होता है-३ । सङ्कीर्ण लक्षण " एएसि"इत्यादि. जिस हाथी में भद्र-मन्द और सुग हाथी के थोडे-२ लक्षण मिलते हैं, अर्थात्-जो भद्रादि हाथियों के भद्रत्वादि गुणों को थोडे એવા, જેનાં નખ, દાત અને વાળ સ્થૂલ હોય એ, અને સિંહના સમાન ત–રક્તવાળી આંખેવાળ જે હાથી હોય છે તેને “મન્દગજ” કહે છે.
भृग सक्ष-"तनुको"-त्याहिर शरीर पातीय छ, नाश હોય છે, જેની ત્વચા પાતળી હોય છે, જેનાં દાંત, નખ અને વાળ પાતળા (दृश) य छ, २ मा भी२ (७२।४) डाय छ, -मयने ४२ये જે જલદી ડરી જાય છે-એટલે કે ભયને કારણે જેના કાન સ્તબ્ધ (સ્થિર) થઈ જાય છે, જે પિતાના કાનેને સ્તબ્ધ સ્થિર કરવાના લક્ષણેથી યુક્ત હોય છે, જે કઈ વિચારણા આદિમાં ઉગયુક્ત થઈ જાય છે તથા જે ત્રાસી (વ્યસન ગુણથી યુક્ત) હોય છે એવા હાથીને મૃગજ (મૃગ સમાન ગજ) કહે છે.
सपी सक्ष-" एएसिं" त्यादि-२ थीमा मद्र, मन्द मने મૃગગજના ડાં થોડાં લક્ષણેને સદ્દભાવ હોય છે, એટલે કે જે ભદ્રાદિ હાથીઓના મદત્ય આદિ ગુણોને થોડા થોડા પ્રમાણમાં ધારણ કરનારે હોય
