Page Text
________________
- 'सुधा का स्था० १ उ०१सू० ९ यन्धस्य पफत्वनिरूपणम्
५७ ति व्यवहारो नोपपद्यतेति । इत्थं चादिमत्पक्षे जीवकर्मणोः संयोगो दुरुपपादः । । अथ चेत्तयोः संयोगोऽनादिरिति पक्षोऽभ्युपगम्यते, तर्हि अनादित्वादेव जीवकर्म, वियोगो न स्यात् , आत्माकाश संयोगवत् , इत्थं च मुक्तिरेव न स्यात् ? इति चेत्, । अत्रोच्यते-तत्र-आदिमत्संयोगपक्षो नाश्रीयते शास्त्रासंमतत्वात् । अनादिहै"ऐसा व्यवहार ही नहीं बन सकता है। इस प्रकार से धन्ध की आदि मत्ता में जीव कर्म का संयोग दुरुपपाद है। यदि इन दोनों का बन्धरूप सम्बन्ध अनादि काल का माना जावे तो फिर उसका विनाश । हो नहीं हो सकेगा इस तरह से जीव और कर्म का जो वियोग हो | जाता है वह आत्मा और आकाश के संयोग की तरह कभी नहीं हो
सकता है और वियोग न हो सकने से आत्मा की मुक्ति की प्राप्ति ही | नहीं हो सकती है।
उ०-कर्म का और आत्मा का संयोगसादि है ऐसा पक्ष हम ने । नहीं माना है क्योंकि यह पक्ष शास्त्र संमत नहीं हुआ है। अतः इस
पक्ष में निगदित दोपों के लिये वहां कोई अवकाश ही नहीं है रहा । अनादि पक्ष सो जीव और कर्म का सम्बन्धरूप यह बन्ध अनादिकाल ' का ही माना गया है अनादिकालिक इसे मानने पर जो इनकी मुक्ति
नहीं हो सकेगी-कर्म के साथ से आत्मा का छुटकारा नहीं हो सकेगाऐसा जो दोप दिया गया है वह न्याय संगत इसलिये नहीं है कि सुवर्ण का और पाषाणका सम्बन्ध अनादिकालिक होता हुआ भी वियुक्त हुआ પણ થઈ શકતું નથી. આ રીતે જીવની સાથે બંધને સંબંધ અમુક સમયથી જ હોવાની વાત સિદ્ધ થતી નથી. જે તે બન્નેને સાગ અનાદિકાળથી હેવાની વાત સ્વીકારવામાં આવે તે તેને વિનાશ જ સંભવી શકશે નહીં.
આ રીતે જીવ અને કમને જે વિગ થઈ જાય છે તે આત્મા અને આકા| શના સંગની જેમ કદી પણ થઈ શકત નહીં, અને વિયોગ નહીં થઈ શક'વાથી આત્માને મુક્તિની પ્રાપ્તિ જ થઈ શકત નહીં.
ઉત્તર–કમને અને આત્માને સચોગ સાદિ (આદિ સહિત) છે, એવી વાત જૈન સિદ્ધાંતોએ કદી સ્વીકારી નથી તેથી તે માન્યતામાં રહેલા દેને માટે જૈન સિદ્ધાંતમાં તે કઈ અવકાશ જ નથી. જેના સિદ્ધાંત તે જીવ અને કર્મના સંબંધરૂપ આ બધને અનાદિકાળને માન્ય છે. તેમને અનાદિકાળથી સંબંધ હોવા છતાં પણ આત્માની મુક્તિ નહીં થઈ શકે એવી વાત કરવી તે ન્યાયસંગત નથી. જેમ સુવર્ણ અને પાષાણને સબંધ અનાદિકાળને
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |