________________
सुधा टीका स्था० १ उ० १ सू० ६ अलोकस्य एकत्वनिरूपणम् विधीयते, तेन तत्तुल्येनैव भवितव्यम् । अत्र तु निषेध्यत्वेन लोकोऽभिधीयते । स च जीवादिद्रव्याधार आकाशविशेष एव । अतोऽलोकशब्देनापि आकाशविशेष एव ग्राह्यो न तु घटादीनामन्यतमः, यथा 'अपण्डितः ' इत्युक्ते सदसद्विवेकविकलवेतनावान् पुरुषविशेष एव गृह्यते, न त्वचेतनो घटादिः । अतो नास्ति कश्चिदोप इति ।। सू०६॥ लोकालोकयोश्च विभागो धर्मास्तिकायाधीनः, अतस्तं प्ररूपयितुमाह
मूलम्-एगे धम्मे ॥ सू०७ ॥
छाया-एको धर्मः ॥७॥ हो जायगा फिर लोकाभिन्न, एक भिन्न वस्त्वनन्तर रूप अलोक की कल्पना के कष्ट से क्या लाभ है ?
उ०—जिसके निषेध से जिसका विधान होता है वह उसके तुल्य ही होता है इस नियम के अनुसार निषेध्य यहां लोक है और वह जीवादिक द्रव्यों का आधारभूत आकाशविशेष रूप ही है इसलिये अलोक शब्द से भी आकाशविशेप ही गृहीत होगा न कि घटादिकों में से कोई एक जैसे " अपण्डित" ऐसा कहने पर सद असद विवेक से विकल चेतनावान् पुरुषविशेष ही गृहीत होता है अचेतन घटादिक नहीं इसलिये अलोक की मान्यता में भी कोई दोप नहीं है । सू०६॥ लोक और अलोकला विभाग धर्मास्तिकायादिक के अधीन है इसलिये उस
२४1--"न लोकोऽलोको" रा३५ नथी त म छ, मा प्रभाव ન સમાસરૂપે અ પદને વિગ્રહ થઈ શકે છે. જેમકે ઘટ નથી તે અઘટ છે, એમ માની શકાય છે, તે જે લેક નથી તે અલેક છે, એમ માનવામાં શો વધે છે? લેકથી ભિન્ન એવી કે અન્ય વસ્તુરૂપે અલેકની કલ્પના કરવારૂપ કઈ વહેરવાની જરૂર જ શી છે ?
उत्तर-२ना निधी २ विधान थाय छ, ततेन तुक्ष्य (समान) હેય છે, આ નિયમ પ્રમાણે અહીં નિષેધ્ય લેક છે અને તે જીવાદિક દ્રવ્યના આધારભૂત આકાશ વિશેષરૂપ છે, તેથી અલેક શખથી પણ આકાશ વિશેષ જ अY 27,-घमिथ अडए थशे नडा. रेभ. “ 2443" કહેવાથી સારા નરસાંના વિવેકથી રહિત ચેતનાવાન પુરુષ વિશેષ જ ગ્રહણ થાય છે અચેતન ઘટાદિક ગ્રહણ થતા નથી, તેથી અલેકની માન્યતામાં પણ કેઈ દોષ નથી. એ સૂત્ર ૬ છે
લેક અને અલકને વિભાગ ધર્માસ્તિકાયિક અધીન છે, તેથી હવે
