Page Text
________________
४२५
स्थानासूत्र जीवाः-पाणिनः णमिति वाक्यालकारे द्वाभ्यां स्थानाभ्यां-कारणाभ्यां पापम्-अशुभ-अशुभभवनिवन्धनत्याद् अशुभं वध्नन्ति सृष्टाद्यवस्थां कुर्वन्ति न स्वनुवन्धरहितं द्विरासयस्थितिकं शुभं वध्नन्ति तस्य केवलयोगपत्ययत्वादिति । केन कारणद्वयेन ? इत्याह-'राग' इत्यादि, रागेण द्वेषेण च कपायरित्यर्थः । ननु वन्धहेतवस्तु मिथ्यात्वाविरतिकषाययोगाः मोच्यन्ते तत्कथमत्र केवलं कपाया एवोक्ताः ? इति चेदुच्यते-कपायाणां पापकर्मबन्ध प्रति प्राधान्यख्यापनार्थम् । प्राधान्यं च तेषां स्थित्यनुभागप्रकर्ष कारणत्वादिति । यद्वा तेषामहै-इस तरह जीव दो स्थानों से अशुभभव का कारण होने से अशुभकर्म का बन्ध करते हैं-उन्हें स्पृष्ट आदि अवस्थावाला करते हैं-अनुबन्ध रहित उन्हें नहीं करते हैं अर्थात् हिसमय की स्थितिवाले शुभ कर्म का वे बन्ध नहीं करते हैं क्यों कि जो कर्म दो समय की स्थितिवाला होता है उस कर्म का बन्ध केवल योगनिमित्तक ही होता है जीवों के अशुभ कर्मो के बन्ध के कारण राग और द्वेष हैं। यही बात ( रागेण चेव दोलेण चेव ) इस सूत्रपाठ द्वारा प्रकट की गई है यहां ऐसी आशंका हो सकती है कि कर्मबन्ध के कारण तो मिथ्यात्व, अधिरति, प्रमाद, कषाय और योग कहे गये हैं फिर यहां केवल कवायों को ही कर्मबंध का कारण क्यों कहा है तो इसका समाधान ऐसा है कि यहां जो कषायों को ही कर्मबन्ध का कारण कहा गया है वह कर्नबन्ध में इनकी प्रधानता प्रकट करने के लिये कहा गया है । क्यों कि कर्मबन्ध होने पर भी जो कर्मों
આ રીતે જીવ બે સ્થાને વડે અશુભભાવના કારણરૂપ અશુભકમને બંધ કરે છે, તેમને (કર્મ પુદ્ગલેને) પૃષ્ઠ આદિ અવસ્થાવાળાં કરે છે–તેમને અનુબંધ રહિત કરતા નથી. એટલે કે બે સમયની સ્થિતિવાળે શુભકર્મોને બંધ તેઓ કરતા નથી, કારણ કે બે સમયની સ્થિતિવાળું જે કર્મ હોય છે, તે કમને બંધ કેવળ રોગનિમિત્તક જ હોય છે. જેના અશુભકર્મોના બંધનું ४२९ २॥ मने द्वेष ०४ गाय छे. मे पात सूत्र “रागेण चेव दोसेण चेव" मा सूत्रपा द्वारा ५४८ ४री छे. मी धन हाय सवी श' थाय કે કર્મબંધના કારણ તો મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય અને રોગ કહ્યાં છે, છતાં અહીં માત્ર કષાયને જ શા માટે કમબંધના કારણરૂપ કહેવામાં આવ્યા છે? આ શંકાનું નીચે પ્રમાણે સમાધાન કરી શકાય-કમબંધમાં તેમની પ્રધાનતા પ્રકટ કરવા નિમિત્તે જ અહીં તેમને (કષાયોને) કર્મબંધના કારણે રૂપ બતાવવામાં આવ્યા છે, કારણ કે કર્મબંધ થાય ત્યારે કર્મોની સ્થિતિ
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |