Page Text
________________
स्थानासूत्रे
२२०
प्रज्ञप्ते । तद् यथा-आरम्भिकी, पारिग्रहिकी चेति । तत्रारम्भिको आरम्भे भवा आरम्भिकी । तथा - परिग्रहे सवा पारिग्रहिकी । आरम्भिकी क्रिया द्विविधा - जीवारम्भिकी, अजीवारम्भिकी चेति । यत् खलु जीवान् आरभमाणस्य उपमर्दयतः कर्मबन्धनं सा जीवारम्भिकी । तथा-यत् खलु अजीवान् जीवकलेवराणि, पिष्टादिमयान् जीवाकारान्, वस्त्रादीन् वा आरभमाणस्य कर्मबन्धनं सा अजीवारम्भिकी। पारिग्रहिकी चापि द्विविधा तस्या जीवाजीवपरिग्रहजन्यत्वादिति भावः । दूसरी पारिग्रहीकी आरम्भ के होने पर या आरम्भ के करने में जो क्रिया होती है वह आरम्भिकी क्रिया है तथा परिग्रह के होने पर या परिग्रह के जुटाने में जो क्रिया होती है वह पारिग्रहिकी किया है आरभिकी क्रिया दो प्रकार की होती है जीवारम्भिकी और अजीवारम्भिकी आरंभ करते हुए जीव को जीवों का उपमर्दन होने से जो कर्म का बन्धन होता है वह जीवारम्भिकी क्रिया है अजीवों के जीवकलेवरों के आरम्भ करने वाले अथवा पिष्टादिमय जीव कलेवरों या जीवाकार वस्त्रादिकों का उपमर्दन करने वाले जीव के जो कर्म का बन्धन होता है वह अजीवारम्भिकी क्रिया है तात्पर्य ऐसा है कि " नचारम्भो विना वधात् " आरम्भ विना वध के नहीं होता है इस सिद्धान्त वाक्य के अनुसार जहां पर भी आरम्भ है वहां नियमतः जीव का वध है चाहें वह जीवों का आरम्भ हो चाहे अजीबों का आरम्भ हो इसी प्रकार से पारिग्रहिकी क्रिया भी जीव एवं अजीव के परिग्रह से दो प्रकार की है
આરભ થવાથી અથવા આરંભ કરવાથી જે ક્રિયા થાય છે. તેને આરભિકી ક્રિયા કહે છે પરિગ્રહ કરવાથી અથવા પરિગ્રહરૂપ સામગ્રીએ એકત્ર કરવાથી જે ક્રિયા થાય છે તે ક્રિયાને પારિગ્રહિકી ક્રિયા કહે છે. આર'ભિકી ક્રિયાના એ ભેદ છે-(૧) જીવાર‘ભિકી અને (૨) અજીવાર'ભિકી. દ્વારા જીવેાનું ઉપમન થવાથી જે કર્માંના બંધ પડે છે તે ગણાય છે. અજીવાના-જીવકલેવરાના આર‘ભ કરનારા અથવા વિષ્ટાદિમય જીવકલેવરા અથવા જીવાકાર વસ્ત્રાદિકાનું ઉપમન કરનાર જીવા દ્વારા જે કર્મના બંધ કરવારૂપ ક્રિયા થાય છે તેને અજીવાર'ભિકી ક્રિયા કહે છે. આ કથનના भावार्थ नीचे प्रमाणे छे - " नचारम्भो विना वधात् " " વધ વિના આરભ થતા નથી ? આ સિદ્ધાન્ત વાકય અનુસાર જ્યાં જ્યાં આરંભ થતા હાય છે, ત્યાં ત્યાં જવાના વધ પશુ અવશ્ય થતા જ હાથ છે, પછી ભલે તે જીવાના આરંભ હોય કે અજીવાના આરભ હાય, પારિગ્રહકી ક્રિયાના પણુ એ ભેદ छे- (१) लवपास्थिडिड्डी भने (२) अलवपास्थिडिडी.
આરભ કરતાં જીવ જીવાર ભિકી ક્રિયા
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |