________________
समयार्थबोधिनी टीका शि. श्रु. अ. ५ प्रत्याख्यानाकयोपदेशः । . . . टीका-'तस्थ तत्र 'चोयए' नोदकः-प्रश्नकर्ता 'पनवगं' प्रज्ञापकमाचार्यम् 'एवं वयासी' एवमवादी-प्रश्नकर्ता आचार्य पृच्छति-कि तनवीति-तदेव. दर्शयति शास्त्रकार:-हे पूज्याचार्य ! 'असंतएणं' असता-अविद्यमानेनाऽपत्तेन अनेन 'मणेणं पावएणं पापकेन मनसा 'असंतियाए वईए पावियाए' असत्या -अविधमानया पापिकया वाचा 'असंतएणं कारणं पावएणं' असता-अविधमानेन पापकेन कायेन 'अहपांतस्स अमणक्खस्स अवियारमणवयणकावयास सुविणमपि अपस्सओ पावकम्मे णो कज्नई' अध्नतोऽमनस्कस्य-हिंसामकुर्वतो हिंसाविषयक मनोव्यापारहितस्य, अविचारमनोवचनकायवाक्यस्य-हिंसाविषयकमनोवचनकायविचाररहितस्य स्वप्नमपि अपश्यतः स्वप्नावस्थायां कृतं कर्म नोपचयं याति तथैव स्पष्टविज्ञानवतः पाप कर्म न क्रियते पाप कर्म न वध्यते, पापसहितमनो. वचनकायरहितेन जीवादिहिंसामकुर्वता पुरुषेण पाप कर्म न वध्यते, पापसहित मनोवचनकायरहितेन जीवादिहिंसामकुर्वता पुरुषेग पापं कर्म कथमपि न सम्भवति,
तस्य चोयए' इत्यादि।
टीकार्थ-प्रश्नकर्ता प्रज्ञापक आचार्य से कहता है, हे पूज्य आचार्य, जिसका मन पाप से युक्त नहीं है, जिसकी वाणी पापमय नहीं है
और जिसकी काया पापयुक्त नहीं है, जो प्राणी का घात नहीं करता, जिस का मन वचन काय और वाक्य हिंसा के विचार से रहित है जो पापकरने का स्वप्न भी नहीं देखता अर्थात् जिसमें ज्ञान की थोड़ी-सी ही अव्यक्त मात्रा है, ऐसा प्राणी पापकर्म का बंध नहीं करता है। अर्थात् जिसका मन, वचन और काय पाप से रहित है और जो जीवहिंसा नहीं करता है, ऐसे पुरुष को किसी भी प्रकार पापकर्म का बन्ध नहीं होता है।
'तत्थ चोयए' त्यात
ટકાઈ પ્રશ્ન કર્તા પ્રજ્ઞાપક આચાર્યને કહે છે કે–હે પૂજ્ય આચાર્ય ! જેઓનુ મન પાપયુક્ત હોતું નથી. જેમની વાણું પાપમય નથી અને જેમની કાયા પાપયુક્ત નથી, જે પ્રાણીને ઘાત કરતા નથી. જેનું મન, વચન, અને કાય હિંસાના વિચાર વિનાનું છે, જે પાપ કરવાનું સ્વપ્ર પણ દેખતા નથી અર્થાત્ જેમાં જ્ઞાનની શેડી અવ્યક્ત માત્રા છે. એવા પ્રાણી પાપકર્મથી બંધાતા નથી. અર્થાત્ જેનું મન, વચન, અને કાયા પાપ વિનાના છે, અને જે જીવહિંસા કરતા નથી. એ પુરૂષ કે ઈ પણ પ્રકારના પઠને બંધક થતું નથી.
स० ५६
