________________
૨૭૪
सूत्रकृतार्कसूत्रे
स्पद्यन्ते तृणयोनिकतृणेषु तृगरूपेग जायमाना जी ॥: 'तणजोणियं' तृणयोनिकम् 'तणसरीरं च ' तृगं शरीरच ' आहारेति' आहारयन्ति - अहारं कुर्वन्ति, 'जात्र मक्खायं' यावदाख्यातम् । उत्पतिस्थितिवर्द्धनाहारादिकं सर्व पूर्ववदेव बोध्यम् । 'एवं तण जोगिएसु, एवं तृणयोनिकेपु 'तणेसु' तृणेषु 'मूळत्ताए' मूलनया - मूल स्वरूपेण 'जाव वीत्तार' यावद् वीजतया - बीजस्वरूपेग 'विउद्धति' विवर्त्तन्ते मूलादारभ्य वीनपर्यन्तस्त्ररूपेण जीवाः समुत्पद्यन्ते, ते इमे च जीवाः मूलफलाद्यवच्छिन्नाः वृक्षाद्यवच्छिन्नजीवाऽपेक्षया विलक्षणाः भिन्नाश्च भवन्ति, ते जीवा जाव मक्खाय' ते जीवाः याचदाख्यातम् । ते मूलाद्यवच्छिन्ना जीवाः वृक्षादिकानां | समाहारयन्तीत्यादिसर्व पूर्ववदेव योजनीयम् । 'एवं ओसहीण वि चत्तारि आळा
'एवं तणजोगिएसु' इत्यादि ।
टीकार्थ - पिछले सूत्र में जैसे पृथ्वीद्योनिक तृगों में तृण रूप से उत्पन्न जीवों का अस्तित्व कहा है । उसी प्रकार कोई कोई जीव तृणयोनिक तृगों में तृण रूप से भी उत्पन्न होते हैं । ये जीव तृणधोनिक तृण जीवों के शरीर का आहार करते हैं। इत्यादि सब कथन पूर्ववत् ही समझ लेना चाहिए । इसी प्रकार तृणयोनिक तृणों में मूल कन्द आदि यावत् बीज रूप से उत्पन्न होते हैं । मूल फल आदि के जीव वृक्ष आदि के जीवों से विलक्षण एवं पृथक होते हैं । मूल आदि के जीव वृक्ष आदि के रस का आहार करते हैं, इत्यादि सब पूर्ववत् समझना चाहिए।
इसी प्रकार औषधि वनस्पति के भी चार आलापक होते हैं । यथा
' एवं तणजोणिएसु' त्याहि
टीडार्थ- —માના પહેલા સૂત્રમાં પૃથ્વિયે નિક તૃત્નેામાં તૃણુપણાથી ઉત્પન્ન થયેલા જીવાના આસ્તિત્વતા સંબંધમાં જે પ્રમાણે કથન કરવામાં આવ્યું છે એજ પ્રમાણે કાઇ કાઈ તૃનિક જીવ તુન્નુ જીવોના શરીરને અ હાર કરે છે. વિગેરે પ્રકારનું સઘળું કથન પહેલાં કહ્યા પ્રમાણે જ સમજી લેવુ' જોઈ એ. •એજ પ્રમાણે તૃણુ ચેાનિકા તૃણેામાં મૂળ, કદ, વિગેરે યાવત્ ખીજ રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. ફળ વિગેરેના જીવા વૃક્ષ વિગેરેના જીવેાથી વિલક્ષણ અર્થાત્ જૂદા પ્રકારના અને ભિન્ન હાય છે મૂળ વિગેરેના જીવા વૃક્ષ વિગેરેના રસના આહાર કરે છે. વિગેરે સઘળુ કથન પહેલાની જેમ સમજી લેવુ' જોઈ એ. એજ પ્રમાણે ઔષધિવનસ્પતિમાં પણ ચાર પ્રકારના
આલાપકે થાય
