________________
६८०
सूत्रकृताङ्गसूत्र
संवत्सरेणाऽपि च ये ‘एगमेगं पाणं हता' एकैकं प्राणं प्राणिनं निघ्नन्तः 'अणियत्तदोसा' अनिवृत्तदोषा एव, एकस्मिन् वर्षे यथ एकं पाणिनं घातयति-. सोऽपि दोषान्न प्रमुच्यते । यद्येवं तदा- 'सेसाण जीवाण वदे ण लग्गा ' शेषाण जीवानां वत्रे मारणे न संकग्ना ये ते एव शेषजीवमारणव्यापारान्निवृत्ता ज्ञायेरन् 'गिहिणो वि' गृहिणी गृहस्था अपि 'तुम्हा' तस्मात् 'थोमं' स्वोकं यथास्यात् तथा 'सिया य' स्युश्च । शेषमाणिचधव्यापारान्निवृत्ताः गृहस्था अपि दूषणरहिताः कथं न स्युरिति । अत एकजीववधेऽपि दोषो भवन् भवत्यक्षं दूषयत्येवेति भावः ॥ ५३॥ मूलम् - संवच्छरणावि य एगमेगं, पाणं हैणंता समणव्वसु । आयाहिए से पुरिसे अणज्जे,
तारिसे केवलिणो भवति ॥ ५४ ॥
छाया - संवत्सरेणापि चैकैक प्राणं घ्नन् श्रमणव्रतेषु ।
आख्यातः स पुरुषोsनार्यो न तादृशाः केवलिनो भवन्ति ॥ ५४ ॥
इस अर्थ को सूत्रकार प्रदर्शित करते हैं
वर्ष भर में जो एक प्राणी की हिंसा करते हैं, वे भी पाप से मुक्त नहीं हो सकते । यदि उन्हें निष्पाप कहा जाय तो शेष प्राणियों की हिंसा न करने वाले गृहस्थ भी निष्पाप क्यों न कहे जाएं ? तात्पर्य यह है कि गृहस्थ भी जितने जीवों की हिंसा करते हैं, उनके अनिरिक्त शेष जीवों की हिंसा नहीं करते । अतएव उन्हें भी निर्दोष कहना चाहिए । अतएव एक जीव की हिंसा करने से भी पाप होता है और वह कथन आपके पक्ष को दूषित करता है ||५३ |
કેમ કહી શકાય ? આ વાત સૂત્રકાર ગાથા દ્વારા પ્રગટ કરે છે.
એક વર્ષમાં જે એક જ પ્રાણીની હિં'સા કરે છે, તેઓ પણ પાપથી છૂટિ શકતા નથી, જે તેને નિષ્પાપ કહેવામાં આવે તે બાકીના પ્રાણીચાની હિં’સા ન કરવાવાળા ગૃહસ્થાને પણ નિષ્પાપ કેમ ન કહેવા
કહેવાનું તાત્પ એ છે કે—ગૃહસ્થ પણ જેટલા જીવાની હિંસા કરે છે, તે શિવાયના મીંજા જીવેાની હિંસા કરતા નથી. તેથી તેમને પણ નિર્દેષજ કહેવા જોઇએ. તેથી જ એક જીવની હિમા કરવાથી પણ પાપ થાય જ છે, અને તે કયન તમારા પક્ષને કૃષિત બનાવે છે. ૬૫૩મા
