________________
समयार्थयोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. १ पुण्डरीकनामाध्ययनम् णं से पुरिसे' ततः खलु स पुरुषः, या पुष्करिण्यास्तीरे पूर्व देशादागत्य समुपस्थितः सः, 'एवं वयासी' एवं वक्ष्यमाणवचनम् अबादीत 'अहमंसि' अहमस्मि 'पुरिसे'. पुरुषः 'खेयन्ने' खेदज्ञः-खेदं-पार्गश्रमं जानातीति खेदज्ञः 'कुसले' कुशलः हिताऽहितमाप्तिपरिहारे निपुणः 'पंडिए' पण्डितः-विवेक बुद्धियुक्तः 'वियते' व्यक्तः 'मेहावी' मेधावी-हिताहितबुद्धिमान 'अवाले' अबालो वालभावानिवृर: 'मग्गस्थे मार्गस्थः-सद्भिरावरितसन्मार्गे सदाचरणे वा आस्थितोऽस्मि । 'मग्गविउ' मार्गवित्-मार्गमहं जानामि 'मग्गस्स' मार्गस्य 'गइपरकपण्णू' गतिपराक्रमः, येन यथा चलन् जीवः स्वाभीष्टतमं देशम पाप्नोति, तमहं जानामि, अथवां-येन प्रकारेग जलमुत्तीर्य जलमध्यगतं वस्तु प्राप्यते तादृशपायमहं वेभि । 'अहमेय' अहमेतत् एतादृशोऽहम् एतत् 'पउमवरपुंडरीयं पावरपुण्डरीकं-प्रधानकमलम् 'उन्निक्खिस्सामि' उन्निक्षेप्स्यामि जलादेतत् कमलमुक्षिप्याऽऽनेष्यामि-स्वा. यत्ती करिष्यामि । 'त्तिक?' इति कृत्वा 'इइ वुया' इत्युक्त्या 'से पुरिसे'
इस प्रकार देखने के पश्चात् पूर्व दिशा से आया हुआ वह 'पुरुष यों कहता है मैं मार्ग में होने वाले श्रम को जानता हूँ, हित की प्राप्ति और अहित का परिहार करने में निपुण हू, विवेक बुद्धि से सम्पन्न
प्रौढ परिपक्व हैं, मेधा का धनी हूं। सत्पुरुषों द्वारा आचरित मार्ग में या सदाचरण में स्थित है। मार्ग का वेत्ता है जिस पथ पर चलता हुआ जीव अपने अभीष्ट लक्ष्य को प्राप्त करता है, में उस पथ को जानता हूँ अथवा जिस प्रकार जल में तैर कर जल के मध्य में स्थित वस्तु प्राप्त की जाती है, उसे मैं समझता हूं। मैं पुरुष हूं-मर्द ह ! मैं इस प्रधान कमल को उखाड कर ले आऊंगा और अपना घना लूगा।
આ પ્રમાણે જોયા પછી પૂર્વ દિશાથી આવેલ તે પુરૂષ એવું કહે છે કે -હું માર્ગમાં થયેલા પરિશ્રમને જાણું છું. હિતની પ્રાપ્તિ અને અહિતને પરિહાર-ત્યાગ કરવામાં કુશળ છુ વિવેક બુદ્ધિવાળે છું પ્રૌઢ, અને પરિપકવ છું. બુદ્ધિશાળી છુ. સપુરૂષ દ્વારા આચરવામાં આવેલ માર્ગને જાણ વાવાળો છું. જે માર્ગ પર ચાલતે થકે જીવ પોતાની ઈચ્છા પ્રમાણેના લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરે છે. તે માર્ગને હું જાણનારો છુ. અથવા જે પ્રમાણે જળમાં તરીને જળની મધ્યમાં રહેલ વસ્તુ પ્રાપ્ત કરવામાં આવે છે, તેને હું સમજું છું હું પુરૂષ છું. મર્દ છુ હૂ આ શ્રેષ્ઠ કમળને ઉખાડીને લઈ આવીશ અને મારૂ બનાવીશ
सू०२