________________
समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. ६ आर्द्रकमुनेगोशालकस्य संवादनि० ५९७ कपालपाश्च दक्षा हि सन्ति, तब-ऊनाः स्वापेक्षया हीना:-अतिरिक्ता जात्यादिना अधिकाः लपा वा-वक्तारः, अलपा:-मौनव्रतिकाः विद्यादियुक्ताः, दक्षाः-प्रखर. पण्डिताः सन्तीति, अस्सिन् प्रदेशेऽनेके दार्शनिका बुद्धिमन्तः शास्त्रे कृतपरिश्रमाः दत्ताऽवधाना वर्णनादिमि श्रेष्ठा उन्मज्नन्ति, यदि प्रश्नं कुर्युस्ते तदा किमुत्तरं देयमिति निविष्य जनाकुलाबास दूरात्परिहरन् भीत इत्रैकान्ते वसतिगच्छति च तत्रैव, यत्रैषां सम्भावना न सम्भवेत् ॥१५॥ मूलम्-महाविणो सिखियबुद्धिमंता, ... ... .... सुत्तेहि अत्येहि य णिच्छयन्ना।
पुच्छिसु मा णो अणगारा अन्ने,
- हति संकमाणो ण उवैति तत्थ ॥१६॥ दक्ष पुरुष निवास करते हैं। अपनी अपेक्षा जो हीन हों वे न्यून कहे - - जाते हैं और जात्यादि से अतिरिक्त को अधिक कहे गए हैं,
अधिक या सुन्दर भापग करने वाले वक्ता (लप) कहलाते हैं, 'मौन साधना करने वाले मौनी कहलाते हैं तथा विद्यासिद्ध आदि या प्रखर पण्डित दक्ष, कहलाते हैं। पूर्वोक्त सार्वजनिक स्थानों में अनेक दार्शनिक बुद्धिशाली शास्त्राध्ययन में परिश्रम करने वाले, सावधान तथा वर्णन करने आदि में श्रेष्ठ पुरुष आते जाते रहते हैं। महावीर सोचते हैं कि अगर वे प्रश्न कर बैठेगे तो मैं क्या उत्तर दंगा! इस प्रकार भयभीत होकर वे मनुष्यों से व्याप्त स्थानों से बचते है और ऐसे स्थानों में ही ठहरते हैं जहाँ उनके आने की कोई संभावना न हो ॥१५॥
टीका सरल है ॥१५॥ કેટિના હોય તે અધિક કહેવાય છે સુંદર પ્રવચન કરશવાળા -વક્તા (૧૫) કહેવાય છે. મૌન ધારણ કરવાવાળા મૌનિ કહેવાય છે તથા વિદ્યા સિદ્ધ વિગેરે પ્રખર પંડિત દક્ષ કહેવાય છે પૂર્વોક્ત સાર્વજનિક સ્થાનમાં અનેક પદાર્શનિક, બુદ્ધિશાળી શાસ્રાધ્યનમાં શ્રેમ કરવાવાળા સાવધાન તથા વર્ણન કરવામાં શ્રેષ્ઠ પુરૂષે આવતા જતા રહે છે, તેથી મહાવીર સ્વામી વિચારે છે કે-જો તેઓ કોઈ વિષયમાં પ્રશ્ન કરી બેસશે તે હું શું ઉત્તર આપીશ? આ રીતે ડરપોક થઈને તેઓ મનુષ્યથી વ્યાપ્ત સ્થાનેથી બચતા રહે છે. અને એવા થાનમાં વસે છે કે જ્યાં તેવાઓને આવવાને સંભવ જ ન હોય. ગા.૧પ
मा थाना 10 स२१ ४ छ. रथी पास नथी.' - .
