________________
P
सूत्रकृतान सूत्रे यस्तु कथित (विओसिय) व्यवशमितम् - मिध्यादुष्कृतादिना उपशान्तमपि कलहादिकम् ( उदीरएज्जा) उदीरयेत् - पुनः प्रकाशयेत् (से) सः - एवंविधोऽसौ (पाव hot resa (a) अन्ध इव चक्षुरहित इव (दंडप) दण्डपथम् - लघुमार्गम् (महा) गृहीत्रा (अविसिए) अन्ववशमितः - अनुपशान्तकलहः सर्वदैव फळह कुर्वाणः (घास ) घृष्यते - पीडयते ॥५॥
15
टीका- 'जे' या पुरुष: 'कोहणे' क्रोधनः- क्रोधकारी 'हो' भवति क्रोधं करोति क्रोधवशगो भवतीति यावत् 'जगहभासी' जगदर्थभाषी, अन्यस्य यो दोपस्तस्य भाषणं करोति, विवदमानयोर्द्वयोर्यथा कथञ्चित् क्षमापणादिनोपशान्तेऽपि विवादे पुनस्तथोद्वेजनकरं वचनं वदेत् येन प्रज्वलित क्रोधवतोस्तयोः पुनरपि विवादो यथा जायेत । एवं भूतो यः स जगदर्थमापी । अथवा जयार्थ" वगैरह द्वारा उपशान्न होने पर भी कलहादि का फिर से उद्घाटन करता है ऐसा पापी पुरुष अन्धे के समान छोटे मार्ग को अपना कर -हमेशा कलह करते हुए स्वयं पीडित होता है ॥५॥
टीकार्थ - जो पुरुष को शील होता है, दूसरे के दोषों को प्रकाशित करता है, अथवा जो जयार्थभाषी होता है अर्थात् जिस प्रकार के भाषण ले विजय प्राप्त हो, उसी प्रकार का भाषण करनेवाला होता
तथा जेा उपशान्त हुए कलह को पुनः प्रज्वलित करता है, जैसे झगड़ने वाले दो मनुष्यों का झगड़ा क्षमापणा आदि किसी उपाय से शान्त हो गया हो, फिर भी ऐसे बन्चन कहना कि जिससे दोनों का क्रोध फिर भड़क उठे और फिर उनमें झगडा हो जाय। इस प्रकार के
''
ઉપશાન્ત થવાથી પણ ફરીથી કલહુ વિગેરેને ઉપસ્થિત કરે છે, એવા પાપી પુરૂષ આંધળાની માફક ટૂંકા માર્ગને અપનાવીને કાયમ કજીયા કંકાસ કરીને પેાતે જ દુઃખી થાય છે. પા
ટીકા—જે પુરૂષ કીધી હોય છે; અને ખીજાના દાષા પ્રગટ કરે છે, અથવા જે યથાર્થ ભાષી-ખરૂ' કહેનાર હાય છે, અર્થાત્ જે રીતના ખેલવાથી વિજય મળે તેવા પ્રકારથી ખાલે છે, તથા જે શાંત થયેલા કલહને ફરીથી ઉપસ્થિત કરે છે, જેમકે-કજીયેા કરનારા બે મનુષ્યના ઝઘડા, ક્ષમાપના વિગેરે ઉપાયાથી ઠંડા પડી ગયેા હોય તે ફરીથી ઉપસ્થિત થાય તેવું ખેલવુ' ।મર્થાત્ મટી ગયેલા કજીયાની બાબતમાં “એવા વચના કહેવા જેનાથી તે
