________________
9a
१०
समयार्थवोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ३ उ. २ अनुकूलोपसर्गनिरूपणम् ५५ पत्नी 'णवा' नवा-नवयौवनोन्मत्ता विद्यते । त्वया परित्यक्ता सती 'अनं' अन्यम् 'जणं' जनम् ‘मा सा' माऽसौ 'गमे गच्छेद , यदि त्वं तां त्यक्ष्यसि, तदा अवस्थोचितमदविकारेणऽसन्मार्ग कदाचिदाश्रयेत् । अयन्ते महान् जना. ऽपवाद उत्पधेत भार्यापदप्रयोगात् त्वया पोपणीया सेति ध्वनिः । तथा पुत्रस्य यतस्त्वं पिता, भार्यायाश्च पतिरसि, अत इमौ स्त्रयैव रक्षणीयौ । अन्यथा दुनिवारो जनापवादः स्यादेवेति त्यज साधुवेपं चल गृहमिति ॥५॥ मूलम्-एहि ताय घरं जामो माय कम्मसहा क्यम्।
वितियपि ताय पासामो जामु ताव सयं गिह॥६॥ छाया-एहि तात ! गृहं यामो मा त्वं कर्मसहावयम् ।
द्वितीयमपि तात पश्यामो यामस्तावत्स्वकं गृहम् ॥६॥ कर घर चलो । इसके अतिरिक्त तुम्हारी पत्नी अभी नवयौवना है। तुम्हारे त्याग देने पर वह परपुरुष के पास न चली जाय ! तुम उसका त्याग कर दोगे तो तरुणावस्था के योग्य कामविकार के कारण कदाचित् वह असन्मार्ग का अवलम्बन करेगी ! इससे तुम्हारा घोर लोकापवाद होगा। सूत्र में 'भार्था' शब्द का प्रयोग करके यह सूचित किया गया है कि वह तुम्हारे द्वारा भरण पोषण करने योग्य हैं । चुंकि तुम पुत्रों के 'पिता' और भार्या के पति हो अतएव तुम्हें ही उनकी रक्षा करनी चाहिए। ऐसा न किया तो लोकापवाद अनिवार्य होगा। अतएव छोडो इस देश को और चलो अपने घर ॥५॥ વેશ છેડી દઈને આપણે ઘેર આવતે રહે. વળી તારી પત્ની પણ હજી નવ. ૌવના છે તે મુનિવેષ છેડીને ઘેર પાછો આવે નહીં તે કદાચ તે પર પરૂષના ઘર માંડશે-જે તું તેનો ત્યાગ કરીશ તે કદાચ તે કુમાર્ગે ચડી જશે. કારણ કે નવયૌવના નારીની કામવાસના નહીં સંતોષાય તે એવા માર્ગનું અવલંબન લેવાની પરિસ્થિતિ તેને માટે ઉત્પન્ન થશે. જે એવું બનશે તો લોકમાં આપણું નિંદા થશે અને આપણું કુળને કલંક લાગશે સૂત્રમાં “ભાર્યા? પદને પ્રગ કરીને સૂત્રકારે એ વાત પ્રગટ કરી છે કે પત્નીના ભરણપોષણની જવાબદારી પતિ ઉપર હોય છે, તુ પુત્રને પિતા ભાર્યાને પતિ હોવાથી તેમના પાલનપોષણ અને રક્ષણની જવાબદારી તારી છે. જે તે તેમના પ્રત્યેની તારી જવાબદારી અદા કરવામાં નિષ્ફળ જશે, તે લેકેમાં જરૂર તારી નિદા થશે માટે કા૫વાદથી બચવા માટે પણ તારે સાધુને વેષ છોડી દઈને આપણું ઘેર આવી જવું જોઈએ. ગાથા પા
