________________
२८४
सूत्रयातामसूत्र वन्धनयोग्यस्य (अहे) अधः अधोदेशे (वए) व्रजेत् गच्छेत् तदा (पयपासाओ) पदपाशात् पदवन्धनात् (मुच्चेज) मुच्येत-मुक्तो भवेत् परन्तु (मंदः मन्दः विवेक-विकलो मृगः (न देहए) न पश्यति एवं न विजानातीत्यर्थः ॥८॥
टीका- भावगम्या, स भावश्चायम्-स मृगो यदि वन्धनमुत्प्लुत्य तद्वन्धनं लंघयेत अथवा बन्धकपाशादिभ्योऽधोदेशेन निःसरेत्, तदापि पाद पाशात् पृथगृ भवितुं शक्नुयात् किन्तु ज्ञानरहितो मूर्यो मृग एवं न जानति अतस्तस्मान्दन्धनानातिक्रान्तो भवतीति भावः। बन्धनाकारतया व्यवस्थितमपि पाशादिकं युक्त्या उत्प्लवेत पाशाऽधोदेशेन वा गमनादिकं कुर्यात् तदा पाशजनितताडनमारणादिकं न प्रामुयात् न तु स तथा करोति प्रत्युत विपर्ययेण
--अन्वयार्थ--- कदाचित् वह मृग उस बन्धन के स्थान को अर्थात् जाल को लांघ जाय अथवा उस जाल के नीचे से निकल जावे तो चरण के बन्ध से बच जाए । परन्तु वह अज्ञानी यह वात नहीं जानता है ||८||
-टीकार्थ--- भाव यह है अगर वह मृग उछल कर बन्धन (जाल) को लांघ जाय अथवा बन्धनरूप पाश के नीचे होकर निकल जाए तो उसके पैर वन्धन में फसने से बच जाए । किन्तु ज्ञानरहित अज्ञानी मृग यह समझता नहीं । इस कारण बन्धन से बच नहीं पाता है । तात्पर्य यह है कि बन्धन के रूपमें रहे हुए पाश आदि को युक्ति से उल्लंघन कर जाए या उसके नीचे
-:मन्वयार्थકદાચ તે મૃગ તે બન્ધનના સ્થાનને (જાળને) ઉલ્લંઘી જાય અથવા તે જાળની નીચેથી નીકળી જાય, તે, પગના બન્થનમા થી બચી જાય પરંતુ તે અજ્ઞાની મૃગને એવી સમજણુ જ હોતી નથી. ૮
-टीઉપર્યુક્ત કથનને ભવાઈએ છેકે-જે તે મૃગ કૂદીને બન (જળ) મા થી બહાર નીકળી જાય, તે તેના પગ બન્શનમા ફસાતા બચી જાય છે પરંતુ તે જ્ઞાનરહિત અજ્ઞાની મૃગ તે વાતને સમજાતું નથી. તે કારણે તે બન્ધમાથી મુક્ત થઈ શકતું નથી તાત્પર્ય એ છે કે બન્દનના રૂપમાં રહેલા પાશ આદિમાથી યુકિત પૂર્વક બહાર નીકળી જાય, તે પાશજનિત મૃત્યુ આદિ પીડા માંથી ઉગરી જાય છે. પરંતુ તે એવુ કરતુ નથી
