________________
६४८
आचाराङ्गसूत्रे जप्रत्याख्यानभेदाद् द्विविधाम् , उदाहरन्ति-कथयन्ति । ज्ञपरिज्ञया अष्टविध कर्म सर्वथा परिज्ञाय, प्रत्याख्यानपरिज्ञया तत् सर्व परिहरेदिति वदन्तीत्यर्थः॥३॥ ___यदि सर्वज्ञाः कर्मपरिज्ञामुदाहरन्ति, तस्मात् किं कर्तव्यम् ? इति शिष्यजिज्ञासायामाह-' इह आणाकंखी' इत्यादि। ___मूलम्-इह आणाकंखी पंडिए अणिहे, एगमप्पाणं संपेहाए धुणे सरीरं ॥ सू० ४ ॥
छाया-इह आज्ञाकासी पण्डितः अस्निहः, एकमात्मानं संप्रेक्ष्य धुनीयात् शरीरम् ॥ ४ ॥ प्रकृतियां ८ हैं और उत्तरप्रकृतियां १४८ हैं। सूत्र में 'दुःख' शब्द से उसके कारणभूत कर्मों का कारण में कार्य के उपचार से ग्रहण किया है। केवली भगवान् वे हैं जो समस्त जीवों को धार्मिक मर्यादा के अनुसार ही हितका उपदेश देते हैं और स्वयं जो अष्ट कर्मों में से चार घातिया कर्मों को नष्ट कर चुके है, अवशिष्ट चार अघातिया कोका नाश करने में जो लगेहुए हैं, शारीरिक और मानसिक आधि व्याधि जिनमें नहीं है, और जो यही प्रवचन करते हैं कि जो दुःखसे छूटने की अभिलाषा रखते हैं उनका कर्तव्य है कि वे पहिले दुःखके कारणभूत कर्मों के ज्ञाता बन और फिर ज्ञानपूर्वक चारित्रके आराधन से उनका समूल विच्छेद करें ।। स० ३ ॥
यदि सर्वज्ञ भगवान् कर्मपरिज्ञा का कथन करते हैं तो इससे भव्य जीवों का क्या कर्तव्य है ? ऐसी शिष्य की जिज्ञासा होने पर कहते हैं'इह आणाकंग्ची' इत्यादि । प्रतिमा १४८ थे, सूत्रमा 'दुख' शथी तेना ४।२९ भूत भर्भानु ारमा કાર્યને ઉપચારથી ગ્રહણ કરેલ છે કેવળી ભગવાન તે છે જે સર્વ જીને ધાર્મિક મર્યાદા અનુસાર જ હિતને ઉપદેશ આપે છે, અને પિતે આઠ કર્મમાંથી ચાર ઘાતિયા કર્મોને નાશ કરી ચૂક્યા છે, અવશિષ્ટ રહેલા ચાર અઘાતિયા કર્મોને નાશ કરવામાં જે લાગેલ છે, શારીરિક અને માનસિક આધિ-વ્યાધિ જેમા નથી, અને જેઓનું પ્રવચન આ પ્રકારનું છે કે જે દુખથી છુટવાની અભિલાષા રાખે છે તેમનું કર્તવ્ય એ છે કે–પહેલા દુખના કારણભૂત કર્મોને જાણે અને પછી જ્ઞાનપૂર્વક ચારિત્રનું આરાધન કરવાથી તેને સમૂળો નાશ કરે છે સૂ૦ ૩ છે
યદિ સર્વર ભગવાન કર્મ પરિજ્ઞાનું કથન કરે છે તે તેથી ભવ્ય જીતુ ३१ तव्य ? वी शिष्यनीज्ञासा यवाथी हे-'इह आणाकंखी'त्याहि.
