Page Text
________________
३५४
आचारागसूत्रे दिशेत , अन्यथोपदेशे बद्दपायसम्भवात् , तदेवाह-अपि चेत्यादि, अनाद्रियमाणः= अपमन्यमानो भूपादिः, उपदेशकविहितनिन्दः सन् हन्यादपि सदुपदेशकं नाशयेदपि, 'अपि' सम्भावने, 'च' शब्दादन्यदपि दण्ड-कगाताडनादिकमपि कुर्यात,
__ "दशमनासमश्चक्री, दशचक्रिसमो ध्वजः॥
दशध्वजसमा वेश्या, दशवेश्यासमो नृपः ॥१॥” इति, इत्यादिनिन्दाचिकामरुन्तुदां वाचमभिदधतमुपदेष्टारं प्रति राजा-एष मुनिः सर्वधर्मवाह्यो राजधानभिज्ञो नीतिधर्ममपि न जानाति, मोक्षधर्मस्तावदुरादपेतः' इत्येवं त्रुवन् क्रुध्यमानो यष्टिमुष्टिभिस्ताङयन् ततो निःसारयन् तत्र रुन्धन् वस्त्रादिकं लुग्टयन् चर्मादिच्छेदं कारयन् प्राणानप्यपहरेदतस्तादृशं नोपदिशेदित्याशयः॥९०८॥ विचारे जो उपदेश दिया जायगा उसमें अनेक कष्टोंका उसे सामना करना पडेगा । उपदेशमें यदि किसी भी प्रकारसे राजाकी शानके विरुद्ध कोई शब्द उससे निकल जाता है, अथवा राजधर्मके प्रतिपादनमें कोई ऐसी बात आ जाती है जो उसकी प्रतिष्ठाके विरुद्ध पडती हो, तो इससे राजा अपना अपमान समझकर उस उपदेष्टाका प्राणघात तक कर देता है। यदि ऐसा न भी करे तो वह उसे दण्डविधान करता है, कोडोंसे भी पिटवाता है । इस श्लोकमें राजविरुद्ध बात प्रकट की गई है, जैसे
"दशसनासमश्चक्री, दशचक्रिसमो ध्वजः।
दशध्वजसमा वेश्या, दशवेश्यासमो नृपः ॥ १॥" इस प्रकार राजनिन्दासूचक उपदेश यदि उपदेष्टा राजसभामें बैठ कर करे तो इससे राजाके हृदयमें अपार कष्ट होगा। ऐसे उपदेशसे ઉપદેશનો પ્રવાહ ચલાવે. વગર વિચાર્યું જે ઉપદેશ આપવા માંડશે તો તેમાં તેને અનેક કષ્ટનો સામનો કરવો પડશે ઉપદેશમાં કદાચા કેઈ પણ પ્રકારથી રાજની શાનની વિરૂદ્ધ કેઈ શબ્દ તેનાથી નિકળી જાય, અથવા રાજધર્મ પ્રતિપાદનમાં કઈ એવી વાત આવી જાય છે તેની પ્રતિષ્ઠાની વિરૂદ્ધ પડે છે તે તેનાથી રાજા પિતાનું અપમાન સમજી તેવા ઉપદેશકનો પ્રાણઘાત પણ કરી નાખે છે કદાચ એવું ન પણ કરે તે તેને દડ કરે છે, કેરડાથી માર મારે છે આ લોકમાં રાજવિરૂદ્ધ વાત પ્રગટ કરવામાં આવી છે. જેમ–
' दशसूनासमश्चक्री, दशचक्रिसमो ध्वज ।।
दशध्वजसमा वेश्या, दशवेश्यासमो नृप ॥ १ ॥" આ પ્રકાર રાજનિંદાસૂચક ઉપદેશ કદાચ ઉપદેશક રાજસભામાં બેસીને કરે તેથી રાજાના હૃદયમાં અપાર કષ્ટ થશે. તેવા ઉપદેશથી સુનિ રાજના ફોધને
| SR No. | 009302 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 780 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 52 MB |