________________
अध्या
२. उ. ५
-
" धम्मं णं चरमाणस्स पंच निस्साठाणा पण्णत्ता; तं जहा-छकाया, गणो, राया, गाहावई, सरीरं॥
(स्थानाङ्ग स्थान ५। उ०३।) छाया-धर्म खलु चरतः पञ्च निश्रास्थानानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-पटकायाः, गणो, राजा, गाथापतिः, शरीरम् , इति ।
यद्यपि देहस्य साधनानि-वसतिवस्त्रपात्राशनशयनासनादीनि सन्ति, तथापि तेषु प्रत्यहमाहारस्याऽऽवश्यकतया तस्य प्राधान्यं, स च गृहपतेः सकाशाद्वेषयि. तव्यो भवति । स हि गृहस्थो निजपरिवारपोपणार्थमन्नादिकं समुत्पादयत्येव, ततः संयमजीवनरक्षणाय वृत्तिरेष्टव्या भवतीति । की साधना नहीं हो सकती, देह की साधना के विना धर्म का आराधन नहीं हो सकता; अतः धर्म की आराधना करने के लिये देह की साधना,
और देह की साधना के लिये लोक की नेसराय संयमी को आवश्यकीय है। नेसराय पांच प्रकार की है ? कहा भी है
" धम्मं णं चरमाणस्स पंच निस्साहाणा पण्णत्ता;
तंजहा-छकाया, गणो, राया, गाहावई, सरीरं" अर्थात् धर्माराधन करनेवाले संयमीजन के पांच निश्रा-स्थान हैं-षट्काय, गण, राजा, गाथापति और शरीर। यद्यपि देह की साधना के साधनवसति, वस्त्र, पात्र, भोजन, शयन और आसनादिक हैं तो भी उन सबमें आहार की ही मुख्यता है । संयमीजन तीन करण तीनयोग पूर्वक सावद्य व्यापार से रहित होते हैं, अतः उस आहार की गवेषणा गृहस्थों के यहां करनी चाहिये, क्योंकि वे गृहस्थ अपने परिवार के पोषण के लिये આરાધન બની શકતું નથી. અને ધર્મની આરાધના કરવા માટે દેહની સાધના, અને દેહની સાધના માટે લોકની નેસરાય સંયમીને આવશ્યક જ છે. નેસરાય પાંચ પ્રકારની છે. કહ્યું પણ છે– ____ "धम्म ण चरमाणस्स पंच निस्साहाणा पण्णत्ता, तं जहा-छक्काया, गणो, राया, गाहावई, सरीरं"
અર્થાત ધર્મારાધન કરવાવાળા સંયમી જનો માટે પાંચ નિશ્રા–સ્થાન છે. घटाय, गण, २०, यापति मने शरी२. हाय हेडनी साधनाना साधन-वसति, વસ્ત્ર, પાત્ર, ભજન, શયન અને આસનાદિક છે તે પણ એ સઘળામાં આહારની મુખ્યતા છે. સંયમીજન સાવદ્ય વ્યાપારથી ત્રણ કરણ અને ત્રણ વેગથી રહિત હોય છે. માટે તેવા આહારની ગવેષણ ગૃહસ્થોને ત્યાં કરવી જોઈએ, કારણ કે
