________________
२५६
भावारागसूत्रे भोगामिषगृद्धानां भोगस्याधिगमेऽनधिगमेऽपि महादुःखमेवेत्युपदिशति'एयं पस्स' इत्यादि।
मूलम्-एयं पस्स मुणी, महब्भयं नाइवाइज कंचणं, एस वीरे पसंसिए, जे न निविज्जइ आयाणाए न मे देइ न कुप्पिज्जा, थोवं लद्धं न खिसए, पडिसहिओ परिणमिज्जा, एयं मोणं समणुवासिज्जासि-त्तिबेमि ॥ सू० ४ ॥ ___ छाया—एतत्पश्य मुने ! महद्भयं नातिपातयेत् कञ्चन एप वीरः प्रशंसितः यो न निविद्येत आदानाय न मे ददाति न कुप्येत्, स्तोकं लब्ध्वा न निन्देत् , प्रतिषिद्धः परिणमेत् , एतन्मौनं समनुवासयेः, ।। इति ब्रवीति ॥ मू० ४ ॥
टीका-'एत'-दित्यादि । हे मुने ! हे अनगार ! एतत्-कामभोगासेवन, महद्भयं=भयजनकतया महादुःखरूपम् , मरणकारणत्वेन दुःखे महत्वम् , पश्यसर्वथा दुःखजनक जानीहि । उक्तञ्चठीक नहीं; कारण कि-न मालूम कालका ग्रास हो कब जाना पडे। मृत्यु का जबर्दस्त भय प्रमादी प्रत्येक प्राणी को लगा ही रहता है। काल बाजे बजाता तो आता नहीं है कि जिससे उससे सचेत हो जाय । यह तो विना विचार करनेवाले प्रत्येक जीवात्मा को अपने पंजे में फँसा लेता है। अतः संसारदशा भयवाली है और यहां पर निर्भयदशा रूप सुख का अंश मात्र भी प्रास होना सर्वथा असंभव है। अतः अव्या. वाध सुख ही वास्तविक सुख है। इसकी प्राप्ति संयमाराधन से ही जीवों को होती है। ऐसा विचार कर संयमी मुनि को संयमभाव में कभी भी प्रमत्तदशायुक्त नहीं होना चाहिये ॥स०३॥ ખબર નથી કે કાળને પ્રાસ બની ક્યારે જવું પડે. આ પ્રકારે મૃત્યુને ભય પ્રમાદી પ્રત્યેક પ્રાણીને લાગેલે જ રહે છે. કાળ વાજુ વગાડતે તે આવતે જ નથી કે જેનાથી પ્રાણી ચેતી જાય, એ તો વિચાર નહિ કરવાવાળા પ્રત્યેક જીવાત્માને પિતાના પજામાં ફસાવે છે. માટે સ સારદશા ભયવાળી છે, અને આ ઠેકાણે નિર્ભયદશારૂપ સુખને અશમાત્ર પણ પ્રાપ્ત થ સર્વથા અસ ભવ છે. માટે અવ્યાબાધ સુખ જ વાસ્તવિક સુખ છે તેની પ્રાપ્તિ સંયમારાધનથી જ જને થાય છે એ વિચાર કરી સયમી મુનીએ સમભાવમાં કોઈ વખત પણ પ્રમત્તદશાયુક્ત થવું જોઈએ નહિ. એ સૂત્ર ૩
