________________
अध्य० २. उ. १
गन्तुमक्षमस्तुणकुब्जीकरणेऽप्यसमर्थः शय्यासविधे कृतमूत्रपुरीषोऽतिमलिनवसनो विगलितदशन: कुक्कुर पिण्डमिवाहर्निशं भोजनं लभमानो वृद्धश्चेतसि व्यचिन्तयत् - अहं यौवने धनार्जनपरायणः कुटुम्बपोषणपरः कदापि कल्याणमार्ग नाराधितवान् किमधुना करोमि कोsपि मां न गणयति, ते पूर्वमुपलालिताचिरपालिताः पुत्रादिपरिवारा आत्मसाधनविकलितं कृतकलकलं मामुपहसन्तीत्येवं भृशं विलपति, पश्चात्ता
६५
अनुभव करने लगा, सब घरवालों ने उसे छोड दिया। वह बिलकुल कमजोर हो गया । एक पैर भी चलनेकी उसमें शक्ति नहीं रही । वह अपनी खाटके पास ही मल-मूत्र का त्याग करने लगा । वस्त्र भी उसके अत्यन्त मलिन रहने लगे। उसके दॉत पहिलेसे ही गिर चुके थे । घरवालों में से भी किसीका उसके प्रति जरा भी स्नेह नहीं रहा। भोजन भी उसे अनादरपूर्वक दिया जाने लगा । इस अपनी हालत को देख कर वह विचार करने लगा कि - हाय ! मै यौवन अवस्थामें धन कमाने में ही अपना समय व्यतीत किया, कुटुम्बके भरण-पोषण करने में ही चित्तको लगाया, कल्याण मार्गकी तर्फ सदा उदासीन रहा, उसकी थोडीसी भी आराधना नहीं की, अब इस अवस्थामें मैं क्या कर सकता हूँ । इतना सब कुछ करने पर भी तो ये लोग मेरी तर्फ जरा भी ध्यान नहीं देते। जिनका मैने पहिले अच्छी तरह से लालन-पालन किया, और जिनके साथ मेरा घनिष्ठ प्रेम रहा है । संसारमें जिन्हें आत्मीय
અની ગાંડાની માફક બની અનેક પ્રકારના કષ્ટોના અનુભવ કરવા લાગ્યા. બધા ઘરવાળાએ તેને છોડી દીધા. તે ખીલકુલ કમન્ત્ર થઈ ગયા. એક ડગલું પણ ચાલવાની તેનામાં શક્તિ ન રહી. તે પોતાના ખાટલાની પાસે જ ઝાડા પેશાબના ત્યાગ કરવા લાગ્યા. તેના વસ્ત્રો પણ મેલા રહેવા લાગ્યા. તેના દાંતે પહેલાથી જ પડી ગયા હતા. ઘરવાળામાંથી કઈ નો પણ તેના પ્રતિ જરા જેટલેા પણ પ્રેમ ના રહ્યો. ભોજન પણ તેને અનાદરપૂર્વક આપવામાં આવતું હતું. આ પોતાની હાલતને દેખીને તે વિચાર કરવા લાગ્યા કે હાય ! મે યૌવન અવસ્થામાં ધન કમાવામાં જ પોતાના સમય વ્યતીત કર્યાં. કુટુંબનું ભરણ પોષણ કરવામાં જ ચિત્તને લગાવ્યું. કલ્યાણમાની તરફ સદા ઉદાસી રહ્યો, તેનું થોડું પણ આરાધન ન કર્યું. હવે આવી અવસ્થામાં હું શું કરી શકું ? આટલું આટલું કરવા છતાં પણ આ લેાકેા મારા તરફ પણ જોતા નથી, જેનુ મેં પહેલાં સારી રીતે લાલનપાલન અને જેની સાથે મારો ઘનિષ્ટ પ્રેમ રહ્યો છે, સંસારમાં જેને