Page Text
________________
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य. १ उ. ५ सं. ५ वनस्पतिकायहिंसाकारणानि ६२५ कुठारादयः । भावशस्त्रं तु वनस्पति पति मनोवाक्कायानां दुष्पणिधानम् । वनस्पतिकर्मसारम्भण-कर्मणां समारम्भः कर्मसमारम्भा वनस्पति निमित्तीकृत्य ज्ञानावरणीयादिकर्मबन्धननकसावधव्यापारस्तेन, इमं वनस्पतिकायं विहिंसन्ति ।
वनस्पतिकायहिंसायां प्रवृत्ताः खलु पड्जीवनिकायस्पं लोकं सर्वमेव विहिंसन्तीत्याह-वनस्पतिशस्त्र'-मित्यादि । वनस्पतिशस्त्र वनस्पतिजीवोपमर्दकं शस्त्रं पूर्वोक्तप्रकार, समारभमाणाबनस्पति प्रति प्रयुजानाः, अन्यान् बनस्पतिकायभिन्नान्, अनेकरूपान्, पृथिवीकायादीन, द्वीन्द्रियादीन् सांथ. तदाश्रितान् प्राणान्पाणिनः हिंसन्ति ।
इह बहुविधा द्रव्यलिगिनो विद्यन्ते । तत्र शाक्यादयः कन्द-मूल-पत्रपरकायशस्त्र हैं । वसूला, दांतो, कुठार आदि उभयकायशस्त्र हैं । वनस्पतिकाय के प्रति मन, वचन और काय का असत् प्रयोग करना भावशस्त्र है । इन शत्रोद्वारा वनस्पतिकायका आरंभ करके ज्ञानावरण आदि आठप्रकार के कर्मों को उत्पन्न करने वाला सावध व्यापार करके वनस्पतिकाय की हिंसा करते हैं ।
जो वनस्पतिकाय की हिंसा में प्रवृत्त होता है वह छहों जीवनिकायरूप समस्त लोक की हिंसा करता है, यह बतलाते हैं, 'वनस्पतिशस्त्रम्'. इत्यादि ।
वनस्पतिकाय की हिंसाजनक पूर्वोक्त शस्त्रों का आरंभ करनेवाले लोग वनस्पतिकाय के अतिरिक्त पृथ्वीकाय आदि अन्य स्थावरों की तथा वनस्पति-आश्रित द्वीन्द्रिय आदि उस जीवों की भी हिंसा करते हैं।
संसार में अनेक प्रकार के द्रव्यलिंगी हैं। उन में से शाक्य आदि कंद, मूल,
-
-
મુખ અને અગ્નિ આદિ પરકાયશસ્ત્ર છે. વસૂલા દાંતી-દાતરડું, કુઠાર--કુહાડો આદિ ઉભયકાયશસ્ત્ર છે. વનસ્પતિકાય પ્રતિ મન, વચન અને કાયને અસત- ગ કરો તે ભાવશસ્ત્ર છે. એ શદ્વારા વનસ્પતિકાયને આરંભ કરીને-જ્ઞાનાવરણીય આદિ આઠ પ્રકારના કર્મોને ઉત્પન્ન કરવાવાળા સાવધ વ્યાપાર કરીને વનસ્પતિકાયની હિંસા કરે છે.
જે વનસ્પતિકાયની હિંસામાં પ્રવૃત્ત થાય છે. તે છજીવનિકાયરૂ૫ સમસ્ત asी डिसी ४२ छ, से मताव छ-' वनस्पतिशस्त्रम्.' त्यादि.
વનસ્પતિકાયના હિંસાજનક પૂર્વોક્ત શઅને આરંભ કરવાવાળા લેક વનસ્પતિકાયના અતિરિક્ત પૃથ્વીકાય, આદિ અન્ય સ્થાવરણની તથા વનસ્પતિ આશ્રિત કીન્દ્રિયબે ઇન્દ્રિય આદિ ત્રસ જીવેની પણ હિંસા કરે છે.
સંસારમાં અનેક પ્રકારના વ્યલિંગી છે. તેમાંથી શાક્ય આદિ કંદ, મૂલ, પત્તા, प्र. आ.-७९
| SR No. | 009301 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 915 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 25 MB |