________________
आचारचिन्तामणि -टीका अध्य. १ उ. २. २ पृथिवीकायस्वरूपम्
(३) परिमाणद्वारम्
बादरपर्याप्ताः पृथिवीकायजीवाः सर्वतः स्तोकाः । तदपेक्षया चादरा पर्याप्ताः असंख्येयगुणाः । तदपेक्षया सूक्ष्माऽपर्याप्ता असंख्येयगुणाः । तदपेक्षया सूक्ष्मपर्याप्ता असंख्येयगुणाः । यदि जवारीधान्यकणममाणपृथिव्यंशाश्रया जीवा एकैकं बहिर्निगत्य पृथक्-पृथक् कपोतमितं कार्यं कुर्युस्तर्हि तेपां लक्षयोजनममाणजम्बूद्वीपे समावेशोऽपि न संभवति ।
-
૩૭
ननु जवारीधान्यकणमात्रे पृथिव्यंशे कथमियन्तो जीवास्तिष्ठन्ति ! इति चेत् उच्यते यथा सहस्रौषधिसंमिश्रणनिष्पन्नसहस्रपा कतैलस्याल्पीय सि
(३) परिमाणद्वार
पर्याप्त चादर पृथ्वीकाय के जीव सब से थोडे हैं । उन को अपेक्षा बादर अपर्याप्त असंख्यात गुना अधिक है । उन से सूक्ष्म अपर्याप्त असंख्येय गुना है। उन से सूक्ष्म पर्याप्त असंख्यात गुना है । अगर जवार नामक धान्य के कण के बराबर 'थ्वी के अंश में रहने वाले जीव एक-एक करके बाहर निकल जाएँ और वे सब अपना शरीर के बराबर बनालें तो एक लाख योजन विस्तार वाले जम्बूद्वीप में नहीं हो सकता ।
शरीर कबूतर के उनका समावेश
शङ्का --जवार के एक दाने के बराबर पृथिवी के अंश में इतने अधिक जीव किस प्रकार रह सकते हैं ?
समाधान -- जैसे हजार औषधों के सम्मिश्रण से बने हुए सहस्र-पाक तेल के (3) परिभालुद्वार
પર્યાપ્ત ખાદર પૃથ્વીકાયના જીવ સૌથી ચેડા છે; તેની અપેક્ષા ખાદર અપર્યાપ્ત અસખ્યાત ગણા અધિક છે. તેનાથી સૂક્ષ્મ અપર્યાપ્ત અસંખ્યાત ગણા છે, તેનાથી સૂક્ષ્મ પર્યાપ્ત અસખ્યાત ગણા છે. અગર જીવાર નામના ધાન્યના કચ્છુની ખરાખર પૃથ્વીમાં રહેવાવાળા જીવ એક-એક થઈને અહાર નિકળે અને તે સર્વ ાતાનું શરીર કબૂતર-પારેવાનાં શરીર ખરાખર ખનાવી લીએ તે એક લાખ યેાજનના વિસ્તારવાળા જમ્મૂ દ્વીપમાં તેને સમાવેશ થઈ શકે નહિં.
શકાન્તુવારના એક દાણાની ખરાખર પૃથિવીમાં એટલા અધિક જીવ કેવી રીતે રહી શકે છે
સમાધાન~વી રીતે હજાર ઔષધેાના સમિશ્રણથી બનેલા સહસ્ર-પાક તેલના
