________________
आचारचिन्तामणि -टीका अध्य. १ उ. १ सू. ५ लोकवादिप्र०
२८१
भरतानि पञ्चैवतानि पञ्च महाविदेहाः । तत्र पञ्चसु महाविदेहेषु पञ्च देवकुरुक्षेत्राणि पञ्चोत्तरकुरुक्षेत्राणि अन्तर्गतानि तानि विहाय पञ्च महाविदेहा कर्मभूमयो भवन्ति । एषु पञ्चदशसु क्षेत्रेषु जाता एव ज्ञानावरणीयादिसकलकर्मतस्करेभ्यः संसारमहारण्ये परिमुक्ता मोक्षधामाभिधावन्ति । एतत्पञ्चदशव्यतिरिक्तेषु क्षेत्रेषु जन्म प्राप्ताः पुनः सम्यग्दर्शनज्ञानचारित्रलक्षणमोक्षमार्ग लब्धुं न प्रभवन्ति ।
अहो भव्यप्राणिनः ! स्वनिः यसाय शीघ्रं प्रयतन्ताम्, अनन्तकालतः पड्जीवनिकायानां भवस्थिति - कार्यस्थितिपु - अनन्तजन्म- जरा - मरणाद्यनंन्तदुःखमनुभूय पूर्वपुण्योदयेन दुर्लभमिदं मनुष्यजन्म कर्मभूमौ लब्धम् । देश विरति - सर्वविरति - महाविदेहों में पांच देवकुरु और पांच उत्तरकुरु क्षेत्र भी अन्तर्गत हैं, उन्हें छोड़कर पांच महाविदेह कर्मभूमि हैं । इन पन्द्रह कर्मभूमियों में उत्पन्न होने वाले मनुष्य ही ज्ञानावरणीय आदि समस्त कर्मरूपी चोरों से संसाररूपी महा अरण्यो में छूटकर मोक्षधाम जाते हैं । इन पन्द्रह क्षेत्रों से भिन्न क्षेत्रों में जन्म लेने वाले, सम्यग् दर्शन, ज्ञान, चारित्र स्वरूप मोक्षमार्ग प्राप्त करने में समर्थ नहीं होते ।
"
अहो भव्य जीवो ! अपने श्रेय (कल्याण) के लिए शीघ्र प्रयत्न करो । अनादि काल से पडजीवनिकाय की भवस्थिति और कार्यस्थिति में अनन्त जन्म, जरा, मरण आदि का दुःख भोगकर पूर्वपुण्य के उदय से कर्मभूमि में दुर्लभ मनुष्य भव मिला है । देशविरति और सर्वविरतिके रूप सुधा परिपूर्ण मनुष्यायु रूप कटोरको
से
પાંચ મહાવિદેહમાં પાંચ દેવકુરૂ, અને ઉત્તરકુરૢ ક્ષેત્ર પણ અતગત છે. તેને છેડીને પાંચ મહાવિદેહ કભૂમિ છે. આ પંદર કમ ભૂમિમાં ઉત્પન્ન થવા વાળા મનુષ્ય જ જ્ઞાનાવરણીય આદિ તમામ કરૂપી ચારાથી સ ́સારરૂપી મહા— અરણ્યમાંથી છુટીને મેક્ષધામ જાય છે. આ પંદર ક્ષેત્રેાથી ભિન્ન ક્ષેત્રોમાં જન્મ લેવાવાળા સમ્યગ્દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર સ્વરૂપ મેાક્ષમાને પ્રાપ્ત કરવા સમર્થ થતા નથી.
અહે। ભવ્ય જીવે ! પોતાના કલ્યાણ માટે શીઘ્ર-જલદી પ્રયત્ન કરી! અનાદિ કાળથી ષડૂજીવનકાયની ભવસ્થિતિ અને કાયસ્થિતિમાં અનન્ત જન્મ, જરા, મરણ. આદિનું દુઃખ ભેાગવીને પૂર્વ પુણ્યના ઉદયથી · કર્મભૂમિમાં દુર્લભ મનુષ્ય લવ મળ્યેા છે. દેશવરતિ અને સવિરતિરૂપ અમૃતથી પરિપૂર્ણ મનુષ્યાયુરૂપ ઓ
प्र. आ-३६.