________________
ઓરિસા ૧. શ્રી ખડગિરિ-ઉદયગિરિ તીર્થ '
મૂળનાયક: શ્રી આદીશ્વર ભગવાન, પદ્માસનસ્થ, શ્વેત વર્ણ તીર્થસ્થળ: ભુવનેશ્વરથી ૬ કિ.મી. દૂર આવેલા ખંડગિરિ પર્વત ઉપર આવેલ રમણીય
સ્થળે આ મંદિર સહિત બીજાં ત્રણ મંદિરો છે. આ પર્વતની સામે જ આવેલા ઉદયગિરિ પર્વત ઉપર પ્રાચીન ગુફાઓમાં, ઘણી જ ક્લાત્મક ચીજો જોવા મળે છે. અહીંની હાથીગુફા લગભગ ૨૨૦૦ વર્ષ જૂની ગણાય છે. કલિંગ રાજાઓનો આ પ્રદેશ હતો. અહીં ધર્મશાળા વગેરેની સગવડો છે. કલિંગ રાજા ખારવેલ જૈન ધર્મપ્રેમી હતો.
હિમાચલપ્રદેશ ૧. શ્રી કાંગડા તીર્થ
મૂળનાયક: શ્રી આદીશ્વર ભગવાન, પદ્માસનસ્થ. તીર્થસ્થળ: રાવી અને સતલજ નદી વચ્ચે વસેલા અતિ નયનરમ્ય કાંગડા ગામે
આ તીર્થ આવેલું છે. આ તીર્થસ્થાનની પ્રાચીનતા બાવીસમા તીર્થકર શ્રી નેમિનાથ ભગવાનના સમયની છે. પ્રાચીન સમયમાં આ એક વૈભવશાળી જૈન શહેર હતું. ઘણી સદીઓ સુધી આ સ્થળ અશ્ય રહ્યા પછી પાટણ ભંડારમાં ઉપલબ્ધ “વિજ્ઞાપ્તિ ત્રિવેણી” નામના ગ્રંથમાંથી આ તીર્થનો ઉલ્લેખ શોધી મુનિશ્રી પુણ્યવિજ્યજીએ આચાર્ય શ્રી વિજ્યવલ્લભ સુરીશ્વરજી પાસેથી વધુ માહિતી મેળવીને આ તીર્થની શોધ કરી. સંવત ૧૯૪૭થી ફરી આ તીર્થ પ્રકાશમાં આવેલ છે. આ સ્થળ હરિયાળી ખીણો, હિમાચ્છાદિત શિખરો, નદી, ઝરણાંઓ વગેરે પ્રાકૃતિક સૌંદર્યથી ભરપૂર છે. હોશિયારપુરથી આ સ્થાન ૧૦૨ કિ.મી.ના અંતરે છે. ધર્મશાળા શહેર કાંગડાની નજીક આવેલું છે. પઠાણકોટ રેલવે સ્ટેશનથી ૯૦ કિ.મી. છે. આ વર્ષે (૧૯૯૦માં) અહીં જિનાલયનો જિર્ણોદ્ધાર થયો. મૂળનાયક શ્રી આદેશ્વર પ્રભુની રાણપુરથી પ્રતિમા લઈ અહીં તેમની પ્રતિષ્ઠા સંપન્ન થઈ. શ્રી આત્માનંદ જૈન સભા દ્વારા આ તીર્થનો વહીવટ કરવામાં આવે છે. આ તીર્થ પંજાબનું પાલીતાણા બની ગયું છે. અહીંથી હિમાચલ પ્રદેશના જુદાં જુદાં ફરવાલાયક સ્થળો જ્વાળામુખી, પાલમપુર, વૈજનાથ વગેરે સ્થળોએ જઈ શકાય છે. ભોજનાલય તથા ધર્મશાળાની સગવડ
છે.
કામમાફ. કાચા કામના