Page Text
________________
નવ તત્ત્વની સાચી શ્રદ્ધાનું સ્વરૂપ
છતાં, તે માત્ર અગ્નિ જ છે અન્ય કાંઈપણ રૂપ નથી અર્થાત્ બળતણરૂપ નથી, આ જ વાત સમયસાર ગાથા ૬માં પણ જણાવેલ છે કે જ્ઞાન શેયરૂપ પરિણમવાં છતાં પણ તે જ્ઞાયક જ છે.
ગાથા ૧૬૮:- માં દર્પણનું દ્રષ્ટાંત છે, દર્પણમાં અલગ અલગ પ્રતિબિંબ હોવા છતાં, તેને ગૌણ કરાતાં જ માત્ર સ્વચ્છ દર્પણ જ છે, વાસ્તવમાં ત્યાં અન્ય કોઈ નથી.
ગાથા ૧૬૯:- માં સ્ફટીકનું દ્રષ્ટાંત છે, તે સ્ફટીકમાં કોઈપણ ઝાંય પડે, તેથી કરીને તે તેવા રંગનું ભાસવા છતાં, સ્વરૂપથી તે તેવા રંગનું થઈ જતું નથી; સ્વરૂપથી તે સ્વચ્છ જ રહે છે.
ગાથા ૧૭૦:- માં જ્ઞાનનું દ્રષ્ટાંત છે, જ્ઞાન યને જાણતાં શેયરૂપ થતું નથી, પણ જેવું તેમાં શેયને ગૌણ કરો તો, ત્યાં જ્ઞાયક જ હાજર છે; આ જ રીત છે સમ્યગ્દર્શનની, આ જ વાત સમયસાર શ્લોક ૨૭૧માં પણ જણાવેલ છે.
ગાથા ૧૭૧ - માં સમુદ્રનું દ્રષ્ટાંત છે, સમુદ્રની વાયુથી પ્રેરિત લહેરો ઉઠતી હોવા છતાં, તે માત્ર સમુદ્રરૂપ જ રહે છે, વાયુરૂપ થતી નથી, પરંતુ સમુદ્રરૂપ જ રહે છે.
ગાથા ૧૭૨ - માં નમકનું દ્રષ્ટાંત છે, નમક રસોઈમાં અન્યરૂપ થઈ જતું નથી, છતાં અજ્ઞાની જીવ તે નમકનો સ્વાદ લઈ શકતો નથી જ્યારે જ્ઞાનીજીવ ભેદજ્ઞાનથી નમકનો સ્વાદ (શુદ્ધાત્માનો સ્વાદ) લઈ લે છે. આ જ વાતને આગળની ગાથાઓમાં દ્રઢ કરાવે છે તે હવે જોઈશું -
ગાથા ૧૭૮ અન્વયાર્થ: - “એ નવ પદાર્થોથી ભિન્ન સર્વથા શુદ્ધદ્રવ્યની સિદ્ધિ થઈ શકતી નથી, (માટે કોઈએ તેવા ભ્રમમાં રહેવાની જરૂર નથી કે પર્યાયથી ભિન્ન સર્વથા શુદ્ધ દ્રવ્ય ઉપલબ્ધ થશે, કારણ કે- સાધનનો અભાવ હોવાથી એ શુદ્ધ દ્રવ્યની ઉપલબ્ધિ થઈ શકતી નથી, આ જ વાત અમે પૂર્વે જણાવેલ છે કે તે અશુદ્ધ પર્યાયો સિવાય અન્ય કોઈ દ્રવ્ય જ નથી, અત્યારે તો તે પૂર્ણ દ્રવ્ય જ તે પર્યાયરૂપમાં વ્યક્ત થઈ રહેલ છે તે પર્યાયોથી ભિન્ન કોઈ શુદ્ધભાવની સિદ્ધિ થાય કઈ રીતે? અર્થાત્ જે થાય તો તે માત્ર ભ્રમમાં જ થાય, અન્યથા નહિ તે જ વાત અત્રે જણાવેલ છે.
ગાથા ૧૮૬ અન્વયાર્થ:- “તેથી શુદ્ધતત્ત્વ (અર્થાત્ પરમપરિણામિકભાવરૂપ શુદ્ધાત્મા) કાંઇ એ નવતત્ત્વોથી વિલક્ષણ (અર્થાત્ ભિન્ન) અર્થાતરરૂપ નથી પરંતુ કેવળ નવ તત્વ સંબંધી વિકારોને બાદ કરતાં (અર્થાત્ ગૌણ કરતાં) એ નવ તત્ત્વ જ શુદ્ધ છે''
અર્થાત્ તે નવ તત્ત્વ જ પરમપરિણામિક ભાવના બનેલા હોવાથી અર્થાત્ ધૃવરૂપ શુદ્ધાત્મા જ તે નવતત્ત્વરૂપ પરિણમેલ હોવાથી તે નવતત્ત્વમાં જ છુપાયેલ છે, અર્થાત્ તે નવતત્ત્વમાંથી અશુદ્ધિ ને ગૌણ કરતાં જ દ્રષ્ટિના વિષયરૂપ શુદ્ધાત્મા હાજર જ છે.
ગાથા ૧૮૯ અન્વયાર્થ - “પુણ્ય અને પાપ સહિત એ સાત તત્ત્વોને જ નવ પદાર્થ કહેવામાં આવ્યા છે, તથા ભૂતાર્થનયે આશ્રય કરેલા સમ્યગ્દર્શનના વાસ્તવિક વિષય છે.” અર્થાત્ દ્રષ્ટિના વિષયરૂપ છે.
| SR No. | 009221 |
| Book Title | Drushtino Vishay |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jayesh M Sheth |
| Publisher | Shailesh P Shah |
| Publication Year | |
| Total Pages | 186 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 3 MB |