________________
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વિષયક પત્રવ્યવહાર જ છે કે જે બીજાનું ભેજું ઉધાર ન લે પણ સ્વયં આંખ ખોલવાનો આગ્રહ રાખે. આંખ ખોલે તો દર્શન થાય. આંખ બંધ રાખીને માની લેવાથી દર્શન નહીં થાય. બંધ આંખે માનવું તે વિશ્વાસ અને આંખ ખોલીને માનવું તે દર્શન.
પ્રયોગ વિના માનવું જ્યાં વિચાર વિના વિશ્વાસ કરવાની પદ્ધતિ અપનાવવામાં આવે છે ત્યાં જિજ્ઞાસાનું ખૂન થઈ જાય છે. એક વ્યક્તિને મારી નાંખવા કરતાં પણ આ મોટો અપરાધ છે કારણ કે ત્યાં તો માત્ર શરીરની હત્યા થાય છે, જ્યારે અહીંયા તો આત્માની હત્યા થાય છે. જેમ કોઈ શરીર paralysed (લકવાગ્રસ્ત) થઈ જાય છે તેમ વિચાર કર્યા વિના વિશ્વાસ કરવાથી આત્મા પણ paralysed થઈ જાય છે. વર્ષોથી લકવો થયેલ વ્યક્તિ જેમ સારા થવાની ક્ષમતા પણ ગુમાવી બેસે છે; તેમ વિચાર વિના વિશ્વાસ કરવાની પદ્ધતિથી જીવ એવો મતાર્થી બની જાય છે કે તેને આત્માનું જ પ્રયોજન રહેતું નથી. આત્મા કરતાં મત તેને વધારે મહત્ત્વનો લાગે છે. જેમ કોઈ કેદી તેના હાથમાં પહેરાવેલી બેડીઓને આભૂષણ માને અને જેલને ઘર માને તો એનાથી છૂટી શકે નહીં, તેમ અજ્ઞાની જીવતેના મતને જસતુ માને અને મતાર્થીપણાને જ ધાર્મિકતા માને તો તે સાચો ધાર્મિક બની શકતો નથી.
જ્યાં વિચાર નથી, ચિંતન નથી, મનન નથી, પ્રશ્ન નથી, સવાલ નથી, સંદેહ નથી અને વિશ્વાસ કરી લેવામાં આવે છે ત્યાં સાચી ધાર્મિકતા નથી. આવી પદ્ધતિવાળો જીવ સદ્ગુરુ પાસે પહોંચે છે તોપણ વાસ્તવિક લાભ પામી શકતો નથી. તે મુક્તિના માર્ગમાં આગળ વધતો નથી, માત્ર પકડ બદલે છે.
શ્રી રાકેશભાઈ ઝવેરી (શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વચનામૃત પત્રાંક-૨૭૦ વિવેચન'માંથી સાભાર)
