________________
પ્રસ્તાવના
આ પુસ્તિકામાં ‘નંદીસૂત્રના જુદા જુદા પ્રકરણોના આધારે માહિતી આપવામાં આવી. છે. આ સૂત્ર અંગબાહ્ય સૂત્રમાં – ઉત્કાલિક સૂત્ર તરીકે ઓળખાય છે. પાછળના આચાર્યોએ બનાવેલ છે તેમાં વિવિધ પ્રકારના જ્ઞાનો વિષે માહિતી આપી છે. પ્રત્યક્ષજ્ઞાન અને અપરોક્ષજ્ઞાનની માહિતી આપવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે.
શરૂઆતમાં શ્રી આદિનાથ ભગવાનથી માંડી ચૌદ પૂર્વ ઘર આચાર્યો, ત્યારબાદ થયેલા આચાર્યો વિષે સરસ માહિતી આપવામાં આવી છે. ત્યારબાદ શ્રોતાના ચૌદ પ્રકાર કહ્યા છે તેના ગુણધર્મ બતાવી શ્રેષ્ઠ શ્રોતા કોને કહેવાય તે જણાવેલ છે. શ્રેષ્ઠ શ્રોતા બોધને પરિણમાવી. મુક્ત થયા છે તેમ કહ્યું છે. ત્રણ પ્રકારના પાત્ર જીવોની પરિષદ થાય છે તેમાં બે પ્રકારની પરિષદ સાધક માટે ઉપયોગી છે. ત્રીજા પ્રકારની પરિષદ નુકસાનકર્તા છે.
આ ‘નંદીસૂત્ર’માં જ્ઞાનના ભેદ અને પ્રભેદ દર્શાવવામાં આવ્યા છે. તેમાં જ્ઞાનના મુખ્ય પાંચ ભેદ દર્શાવી કેવળજ્ઞાનમાં પ્રથમના ચાર સમાઇ જાય છે. પ્રથમના ચાર જ્ઞાન વિશુધ્ધતા. પ્રમાણે નિર્મળ હોય છે, જયારે કેવળજ્ઞાન પૂર્ણપણે શુધ્ધ છે.
મતિ આદિ જ્ઞાનના ભેદો-પ્રભેદો સાથે સમજાવવાનો પુરુષાર્થ કરવામાં આવ્યો છે. તે મુખ્યતાએ વ્યવહારનયને અનુલક્ષી કરવામાં આવેલ છે. નિશ્ચયનયથી બધા જ્ઞાન કેવળજ્ઞાનમાં સમાયેલા છે. તેથી કેવળજ્ઞાન પ્રગટતા પ્રથમના ચાર જ્ઞાન તેમાં સમાઇ જતા માત્ર કેવળજ્ઞાના રહે છે. વ્યવહારનયથી આપેલ માહિતીનો ઉપયોગ કરી મુમુક્ષુ-સાધક પુરુષાર્થ કરી સમ્યકજ્ઞાના આદિ પ્રગટ કરવાનો પુરુષાર્થ કરશે તો આ પ્રયત્ન સફળ થયો ગણાશે.
જે વાચકોને ‘નંદીસૂત્ર” વાંચવાની અનુકુળતા ન હોય તેમને આ પુસ્તિકા ઉપયોગી થઇ રહેશે.
બ્ર. નિ. રસિકભાઇ ટી શાહ
