________________
૩) અનાવરણ થતાં જ જ્ઞાન અને દર્શનનો પૂર્ણ વિકાસ થાય છે તો પછી નિષ્કારણ આવરણ હોય એવો પ્રશ્ન જ ન થવો જોઇએ. કેમ કે આવરણનો હેતુ અને આવરણ બન્નેનો અભાવ થયા પછી જ કેવળી બને છે. પરંતુ ઉપયોગનો સ્વભાવ જ એવો છે કે તે બન્નેમાંથી એક સમયમાં કોઇ એક તરફ જ પ્રવાહિત થાય છે.
૪) આગમમાં કેવળીને સર્વજ્ઞ-સર્વદર્શી પણ લબ્ધિની અપેક્ષાથી કહેલ છે, ઉપયોગની અપેક્ષાએ નહિં. માટે એકાંતર ઉપયોગ માનવો નિર્દોષ છે.
૫) જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય કર્મ યુગપત્ જ ક્ષીણ થાય છે પરંતુ ઉપયોગ યુગપત્ ન જ હોય. જેમ છદ્મસ્થને ચાર જ્ઞાન એક સાથે થઇ શકે છે પરંતુ ઉપયોગ કોઇ એક જ્ઞાનમાં હોય. છદ્મસ્થનો ઉપયોગ દરેક અંતર્મુહૂર્તમાં બદલે છે, ત્યારે કેવળીનો ઉપયોગ એકેક સમયે બદલે છે. બન્નેમાં આ જ અંતર છે.
કેવળદર્શન ન માનનારની દલીલોઃ
૧) કેવળજ્ઞાન અનુત્તર અર્થાત્ સર્વોપરિજ્ઞાન છે. કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયા પછી કેવળદર્શનની કોઇ ઉપયોગિતા રહેતી નથી. કેવળજ્ઞાન અંતર્ગત સામાન્ય અને વિશેષ દરેક વિષય આવી જાય છે. માટે કેવળદર્શનની ગણના અલગ અલગ કરવાની કોઇ આવશ્યકતા
નથી.
૨) જેમ ચાર જ્ઞાન કેવળજ્ઞાનમાં અંતભૂત થઇ જાય છે તેમ ચારે ય દર્શન પણ એમાં સમાહિત થઇ જાય છે. માટે કેવળદર્શન અલગ માનવું નિરર્થક છે.
૩) અલ્પજ્ઞતામાં સાકાર ઉપયોગ, અનાકાર ઉપયોગ અને ક્ષાયોપથમિક ભાવની. વિભિન્નતાના કારણે બન્ને ઉપયોગમાં પરસ્પર ભેદ થઇ શકે છે પરંતુ ક્ષાયિક ભાવમાં કોઇ વિશેષ અંતર ન રહેવાથી માત્ર કેવળજ્ઞાન જ શેષ રહે છે. માટે સદા-સર્વદા કેવળીનો ઉપયોગ કેવળજ્ઞાનમાં જ રહે છે.
૪) જો કેવળદર્શનનું અસ્તિત્વ ભિન્ન માનવામાં આવે તો તે સામાન્ય ગ્રાહી હોવાથી અલ્પ વિષયક સિદ્ધ થશે પણ આગમમાં કેવળજ્ઞાનને અનંતવિષયક કહેલ છે.
- ૨૬E
