________________
ખરતરગચ્છી તિઓ તેમજ સાધ્વીઓનો પરિચય વિશેષ હોવાથી કેટલીક ક્રિયાઓ તેમને અનુસરતી થતી હતી.
વિકાનેર શહેરમાં ૨૭૦૦ ઘર ઓશવાળ વાણિયાના
છે. તેમાં અર્ધા ઢુંઢીઆ અને અર્ધા શ્રાવકો હતા. સંવેગી મુનિઓના વિહારનાં તો ત્યાં સ્વપ્નાં જ હતાં, પરંતુ જતિઓની સંખ્યા અને તેમના ઉપાશ્રય ત્યાં પુષ્કળ હોવાથી એટલું શ્રાવકપણું ટકી રહ્યું હતું. અહીંના ચાતુર્માસમાં તેમજ વિહારમાં પણ નવો અભ્યાસ તો શરૂ જ હતો, પરંતુ મુખ્યત્વે તો ગુરુમહારાજની પાસેથી બોલ-વિચાર સાંભળીને તેનો અનુભવ મેળવવાનું ચાલતું હતું, જેથી સિદ્ધાંતોની અને ગ્રંથોની કુંચીઓ સમજવામાં આવવાથી સિદ્ધાંતો અને ગ્રંથો વાંચવાનું સરલ થતું હતું.
સંવત ૧૯૧૦નું ચોમાસું પૂરું થયું એવામાં શ્રીઅજમેરથી ત્યાંના સંધનો મુનિરાજ શ્રીબુટેરાયજી ઉપર કાગળ આવ્યો કે— ‘ઢુંઢીઆના પૂજ્ય રતનચંદ રિખ આપની સાથે પ્રતિમાસંબંધી ચર્ચા કરવાનું કહે છે માટે ચોમાસું ઊતર્યો આપસાહેબે આ તરફ પધારવું.' જેથી ચોમાસું ઊતર્યું વિકાનેરથી વિહાર કર્યો. માર્ગમાં નાગોર આવતાં તે રતનચંદ રિખની જ બનાવેલી તેરાપંથીના ખંડનની ચર્ચાની પ્રત લીધી. એ ચર્ચામાં લખેલા તે રતનચંદનાં જ વાક્યોવડે તેનું ખંડન થઈ શકે એમ હતું. નાગોરથી તરત જ પરભાર્યા અજમેર આવ્યા, પરંતુ રતનચંદ
૧૫
