________________
૧૪
જગદ્ગુરુ
જાય તો બધું જ માફ કરી દેતો પણ જો નારાજ થઈ ગયો તો શું સજા કરશે તે કોઈ કળી શકતું નહીં. એકવાર એની પાસે ફરિયાદ આવી કે કોઈક માણસે કોઈના જોડા ચોર્યા છે, એટલે તેણે તેના બે પગ કાપી નાખવાનો હુકમ કર્યો. એનામાં ક્રોધની માત્રા એટલી બધી હતી કે ક્યારેક ન્યાયઅન્યાય કશું જ જોયા વગર ગુનેગારને હાથીના પગ નીચે કચડવાની, ખીલા જડીને મારવાની, ગળું કાપવાની કે ફાંસીની શિક્ષા પણ આપી દેતો. શરીરના અંગો છેદી નાખવા કે સખ્તાઈથી ફટકા મારવાના હુકમ તો એ વાત વાતમાં આપી દેતો.
ઇ. સ. ૧૫૬૭માં એણે જ્યારે ચિત્તોડ પર ચઢાઈ કરી ત્યારની એની ક્રૂરતાનું વર્ણન આજે પણ કમકમાટી ઉપજાવે તેવું છે. જ્યારે એને લાગ્યું કે જીતી નહીં શકાય સફળતા અઘરી છે ત્યારે એણે સૈન્યને આદેશ કર્યો કે ચિત્તોડનું કૂતરું પણ દેખાય તો એની કતલ કરી નાખજો. ત્યાંની ચાલીસ હજારની ગરીબ ખેડૂત વર્ગની વસ્તી ઉપર એવી નિર્દયતાથી કતલ ચલાવી કે ત્રીસ હજારને તો જોતજોતામાં કાપી નાખ્યા. પછી તો એના શરણે આવનારા ધનિકોને પણ ન છોડ્યા. ત્યાં સુધી કે નિર્દોષ કન્યાઓ અને સ્ત્રીઓને પણ આગમાં નાખી-નાખીને બધાંના પ્રાણ લીધાં. આવા પાપના કારણે જ ‘તું આમ કરે તો તારા ઉપર ચિત્તોડની લડાઈનું પાપ !' એવી કહેવત પડી ગઈ. જે રાજપૂતો આ લડાઈમાં
