________________
જૈન તત્ત્વજ્ઞાન સરળ ભાષામાં
૧૦ થયા છે . જે સર્વજ્ઞ સાબિત થાય તે વીતરાગ તો હોય જ; કેમ કે વીતરાગ બન્યા વિના સર્વજ્ઞ બની શકાતું નથી.
જે વીતરાગ + સર્વજ્ઞ તે સત્યવાદી. જે સત્યવાદી તે ત્રિલોકગુરુ ભગવાન
(૧) જે વખતે તમામ દાર્શનિકોએ એક અવાજે કહ્યું હતું કે પાણી, પાણીના મૂળભૂત પરમાણુઓમાંથી બને છે. જે પીવાના, કપડા ધોવાના વગેરે... કામોમાં આવે છે.
એ જ વખતે પ્રભુ મહાવીરે કહ્યું કે, “પાણી એ વાયુમાંથી બને છે.”
વિજ્ઞાને પણ આ જ વાત Ho સમીકરણમાં કરી છે કે બે ભાગ હાઇડ્રોજન વાયુ અને એક ભાગ ઑક્સિજન વાયુમાંથી પાણી બને છે.
(૨) પરમાત્માએ કહ્યું કે, “પૃથ્વી, જળ, અગ્નિ, વાયુમાં પણ જીવ છે. કીડી વગેરેમાં જીવ માનનારા ધર્મો છે. પૃથ્વી આદિ ચારમાં જીવતત્ત્વ હોવાની વાત માત્ર પરમાત્માએ કરી છે.
સાબરકાંઠામાં એક ગામ છે, જેનાં ઘર-ઘરની પૃથ્વીમાંથી પથ્થર ઊગીને બહાર આવ્યા કરે છે. તે લોકોને વારંવાર તે પથ્થરો કાપવા પડે છે.
અમેરિકન ‘ટાઇમ' મેગેઝિનમાં the earth that grows નામનો લેખ આવેલ, જેમાં ડુંગરના અંદરના ભાગમાંથી બહાર કાઢેલાં ઢેફાને વારંવાર પાણી પીવડાવતાં તે દૈનંદિન મોટું થતું હતું.
(૩) પરમાત્માએ વનસ્પતિના વિવિધ દસ ભાગોમાં - દરેકમાં - સ્વતંત્ર જીવ હોવાની વાત કરી છે. મૂળ બીજમાં જે જીવ છે તે વૃક્ષ બનતા તેના દરેક ભાગમાં વ્યાપતો જાય છે પણ તેની સાથે તે દરેક થડ, ડાળી, પાંદડા, પુષ્પ, ફુલ, ફળ વગેરેમાં પોતપોતાનો સ્વતન્ત જીવ હોય છે. દા.ત., પાંદડુ તોડાય ત્યારે મૂળ જીવ પાંદડામાંથી હટી જઈને ડાળીમાં ખેંચાઈ જાય અને તોડેલા પાંદડામાં તેનો સમગ્ર જીવ અકબંધ રહે. પછી સમય જતાં એ જીવને પોષણ ન મળે એટલે પાંદડું પીળું બની જાય; નિર્જીવ થઈ જાય.
‘વનસ્પતિમાં જીવ છે.’ એ વાત કાંઈ જગદીશચંદ્ર બોઝની શોધ નથી. આ વાત તો જૈન ધર્મનું જબરદસ્ત ગૌરવ છે. “હા. વીરે કહ્યું તેથી મજા ન આવી પણ બોઝે કહ્યું એટલે સૌનાં મોં મલકાઈ ગયાં ! ખેર...
‘વનસ્પતિમાં જીવ છે ! એ સત્યની અસર પ્રભુ વીરના સમકાલીન ગણિતશાસ્ત્રી પાયથાગોરસ ઉપર ખૂબ થઈ હતી. એક વાર તે પોતાના વતનમાં