Page Text
________________
ચોથો ચિત્રપટ : ચૌદ રાજલોક
૨૦૧ ચૌદ રાજલોકમાં જીવો : ચૌદે ય રાજલોકમાં અનંતાનંત જીવો હોય છે. નિગોદના અસંખ્ય ગોળા છે. દરેક ગોળામાં અસંખ્ય શરીર છે. દરેક શરીરમાં નિગોદના અનંતા જીવો હોય છે. આ સિવાય બીજા એકેન્દ્રિયાદિ, પૃથ્વીકાયાદિ, બેઇન્દ્રિયાદિ અનેક પ્રકારના જીવો છે. છ દ્રવ્યોમાં જીવ સિવાયના દ્રવ્યો જડ છે. ધર્માસ્તિકાયમાં જે ધર્મ નામનું જડતત્ત્વ છે તે ચૌદ રાજલોકવ્યાપી એક અખંડ, અરૂપી તત્ત્વ છે. એ અનાદિ અનંત ભાંગે છે. એની સહાયથી જ જીવ-જડ ગતિ કરતા હોવાથી તે ગતિ સહાયક દ્રવ્ય કહેવાય છે. આ દ્રવ્ય ચૌદમા રાજલોકથી બહાર નહિ હોવાથી સિદ્ધ થતો આત્મા આગળ જઈ શકતો નથી. જો આગળ જાત તો જવાનો અંત જ ન આવત. અધર્મ નામનું બીજું દ્રવ્ય પણ તેવું જ છે. પરન્તુ તેનું કાર્ય જીવને સ્થિતિ કરવાનું છે.
- જો કે જીવ જ ગતિ કે સ્થિતિ કરે છે પરન્તુ તેમાં સહાયક આ ધર્મ અને અધર્મ સહાય કરે છે. ગતિ કરવાની શક્તિ એન્જિનમાં છે પણ પાટા હોય તો જ ગતિ કરી શકે ને ?
ધોમધખતા તાપમાં ઊભા રહેવાની શક્તિ માણસમાં છે પણ તેમાં સહાયક તો વૃક્ષ વગેરેનો છાંયડો જ બની શકે ને?
જેવો ચૌદ રાજલોકનો છેડો જ્યાં પણ આવ્યો ત્યાંથી બહાર આંગળી પણ કાઢી શકાય નહિ. પાણીમાં તરતી માછલી ત્યાં જઈ શકે નહિ. પાણી પણ ત્યાં ખસી શકે નહિ. કેમ કે ત્યાં ગતિ કરવા માટે સહાયક ધર્મ દ્રવ્ય નથી.
આકાશનું કાર્ય જીવ કે જડને રહેવાનો અવકાશ આપવાનું છે.
પુદ્ગલ એટલે જેમાં નવું પુરાવવાનો અને જૂનું ગળવાનો (પૂરણગલન) સ્વભાવ છે તેને પુદ્ગલ કહેવાય. પુદ્ગલો પરમાણુ વગેરે અનંત પ્રકારના છે. તે રૂપી (વર્ણાદિ ચારવાળા) હોય છે.
પરમાણુને પુદ્ગલ અને પ્રદેશ બન્ને કહેવાય. જે અંધથી છૂટો ન પડે તે પ્રદેશ કહેવાય. જે છૂટો પડે તે પરમાણુ કહેવાય. આત્માના અસંખ્ય પ્રદેશો છે. તેનાથી તે કદી છૂટા પડતા નથી માટે તેઓ ક્યારેય પુદ્ગલ કહેવાતા નથી.
અનંતકાળના ભવભ્રમણમાં દરેક આત્માએ ચૌદ રાજલોકના પ્રત્યેક આકાશપ્રદેશમાં અનંત અનંતવાર જન્મ મરણ ર્યા છે. જે આત્માઓ સમ્યગુદર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રની નિર્મળ આરાધના કરે છે તેઓ કર્મમોક્ષ પામે છે. તેમનો જીવ દેહ છોડે છે. ઊર્ધ્વગતિ એ જીવનો સ્વભાવ હોવાથી એક જ સમયમાં ઉપર ઉપર જતો ચૌદ રાજલોકના છેડે પહોંચે છે. ત્યાં સદા માટે સ્થિર થાય છે. અનંતાનંત આત્માઓના પ્રદેશ એકબીજામાં મળીને રહે છે.
| SR No. | 009166 |
| Book Title | Jain Tattvagyan Saral Bhasha ma |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandrashekharvijay |
| Publisher | Kamal Prakashan |
| Publication Year | 2004 |
| Total Pages | 250 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |