________________
જૈન તત્વજ્ઞાન સરળ ભાષામાં
આ સવાલનો જવાબ એ છે કે તેઓ હિંસાદિ પાપો કરી શકતા નથી છતાં તે બધાં પાપો નહિ કરવાની તેમને પ્રતિજ્ઞા નહિ હોવાથી તેમને પાપત્યાગનો કોઈ લાભ તો મળતો નથી. ઉપરથી - પ્રતિજ્ઞા નહિ કરવાને લીધે તે બધા પાપ તેમને લાગ્યા કરે છે. વળી અસહ્ય વેદનાનું આર્તધ્યાન પુષ્કળ હોવાથી તેથી પણ પુષ્કળ કર્મબંધ થાય છે. વળી આહાર વગેરે ચારેય સંજ્ઞાઓ મનમાં રમતી હોવાથી પણ ખૂબ પાપ લાગે છે અને તે જીવોમાં મિથ્યાત્વનો ઉદય છે એટલે પણ પુષ્કળ કર્મબંધ થાય છે.
પાપ ન કરવા છતાં જો તેની પ્રતિજ્ઞા ન લેવાય તો તેને અવિરતિ કહેવાય. મિથ્યાત્વ સાથેની અવિરતિ એ ઘણું મોટું પાપ છે. આ પાપ નિગોદમાં સતત ચાલુ છે.
૧૪૨
ત્રણ કારણે નિગોદમાંથી બહાર
હા, આ રીતે નિગોદમાં અનંતકાળ પસાર થતાં જે જીવો વધુ પડતું અનિચ્છાએ પણ (અકામનિર્જરાથી) સહન કરે છે એથી જેમનો કર્મક્ષય વધુ થાય છે તથા જેમની નિગોદમાંથી બહાર નીકળવાની નિયતિ તૈયાર થઈ છે અને તે જ વખતે કોઈ પણ કર્મભૂમિમાંથી એકાદ જીવ મોક્ષ પામે છે ત્યારે તે જીવ અવ્યવહારરાશિની સૂક્ષ્મનિગોદમાંથી બહાર નીકળે છે. આ ઉપરથી જણાશે કે જે કોઈ આત્મા સિદ્ધ ભગવાન થયો અને આપણો આત્મા નિગોદમાંથી બહાર નીકળ્યો તે આત્માનો આપણી ઉપર ખૂબ મોટો ઉપકાર થયો છે. હા, અરિહંતનું શાસન પામીને મોક્ષ પામવામાં અરિહંતનો ઉપકાર ગણાશે પણ પ્રથમ ઉપકાર તો પૂર્વોક્ત રીતે સિદ્ધ પરમાત્માનો થઈ ગયો છે. આ ઉપકારનો બદલો ત્યારે જ વળશે જ્યારે આપણે સિદ્ધ પરમાત્મા બનીને-તે જ સમયે-કોઈ આત્માને સૂક્ષ્મનિગોદમાંથી બહાર કાઢવામાં નિમિત્ત બનશે. જેને ઋણમુક્તિમાં વિશેષ રસ છે તેણે જલ્દીથી સિદ્ધ પરમાત્મા બનવામાં રસ ધરાવવો જોઈએ.
પાંચ કારણો
કોઈ પણ સંસારનું કાર્ય થવામાં પાંચ વસ્તુઓ ભેગી કરવી પડે. હા, તેમાં કોઈ મુખ્ય કારણ બને, તો બાકીના ગૌણ કારણ બને... પણ પાંચેયની હાજરી તો હોવી જ જોઈએ.
આત્માને પરમાત્મા થવાનું કાર્ય કરવું હોય તો તે આત્મામાં ભવ્યત્વ