________________
એક બાજુથી દેશનું (દેશની ધરતીનું) હિત (આબાદી) થતું જ રહે અને તેની સાથોસાથ પ્રજા અને સંસ્કૃતિ બે ય સંપૂર્ણતઃ બરબાદ થતાં જાય.
હવે તો ગમે તે કરો; ધર્મના સ્થાનો ઊભા કરો, રક્ષકોને તૈયાર કરો. ઢાંચો જ એવો ગોઠવાયો છે કે જે કરો તેનાથી છેવટે તો દેશ આબાદ થશે, પ્રજા બરબાદ થશે, સંસ્કૃતિ નષ્ટ થઈ જશે.
જે માણસના શરીરમાં મેદ ઉત્પન્ન થવાની તાસીર જ તૈયાર થઈ ગઈ છે તે દૂધ, ઘી ખાશે તો ય મેદ થશે અને પાણી પીશે તો ય મેદ થશે.
ભારતની પ્રજા અને સંસ્કૃતિને (દેશને નહિ) હવે તો ભગવાન જ ઉગારી શકશે એમ કહીએ તો તે ખોટું નહિ ગણાય. નારીમાંથી શીલ ઊડી ગયા બાદ, વેપારીમાંથી નીતિમત્તા નષ્ટ થઈ ગયા બાદ, યુવાનમાંથી યૌવન ખતમ થયા બાદ, સંતોમાંથી શાસ્ત્રચુસ્તતા ધારાશાયી થયા બાદ, સરકારી સ્તરોમાંથી ન્યાયનો લોપ થઈ ગયા બાદ હવે એવું તે સોગંદ ખાવા જેવું પણ સારું તત્ત્વ કયું રહ્યું છે જેના આધારે ભારતીય પ્રજા અને તેની સંસ્કૃતિને બચાવી શકાય ?
આમાં શું જીવવું ? ઢોર પણ જીવે છે, દુષ્ટ માણસો પણ જીવે છે. જો આને પણ જીવન કહેવાતું હોય તો એક વાર એમ કહી દેવાનું મન થઈ જાય કે આ કરતાં તો સ્મશાનની ચિતા ઉપર મડદું બનીને સૂઈ જવું વધુ સુખદ હશે. જ્યારે આવા કોઈ વિચારની પળોમાં ખોવાઈ જવાનું બને છે ત્યારે સૉક્રેટિસના પેલા શબ્દો એકદમ યાદ આવી જાય છે : It is good to become a dissatisfied man then to be a satisfied pig - zidul 3542 641941 sedi di atzidiul માણસ થવું ખૂબ જ બહેતર છે.
ચારેબાજુ તોફાન છે; વંટોળ છે, ભયાનક આંધીની ડમરીઓ જામ થઈ છે. નર્યો વિલાસ, વાસનાની કારમી ભૂખ, યુવાનો અને યુવતીઓના મોં ઉપર તરવરતી હવસની બેહદ વિચિત્રતા ! આ શું બધું ?
વેપારી, ગ્રાહકો, શ્રીમંતોના જીવનમાં નરી અપ્રામાણિકતા, હરામખોરી, અનીતિ, લુચ્ચાઈ, જૂઠ અને વિશ્વાસઘાત ! આ શું બધું ?
સત્તાધારી વર્ગમાં આકંઠ વ્યાપેલી સત્તાની કારમી લાલસા, અઘોર સગાવાદ, બેશરમ તકવાદ, સ્વાર્થ, પ્રપંચ, કૂડકપટ અને કાવાદાવા! આ શું બધું?
બહારથી ધર્મી દેખાતા લોકોની ભીતરનું એક ભયાનક જીવન ! ડોકિયું કરતાં ચીસ પડી જાય એવી ત્યાંની વૃત્તિઓ અને પ્રવૃત્તિઓ ! લોહીની તરસો ! ધર્મના ઓઠા નીચે સેવાતો કારમો, કાજળથી ય કાળો સંસાર ! આ શું બધું?
રે, જેમણે સંસાર ત્યાગ્યો છે તેમનામાં ય હવે થોડાક પણ કેટલાક ટકા સડો દેખાવા લાગ્યો છે. સંસારત્યાગીમાં ય નવા જ પ્રકારનો સંસાર ! સંસારીને ય ક્ષણ વાર સારા મનાવે તેવો સંસાર ! એ જ સંગ્રહખોરી વગેરે દોષોનું પણ સેવન ! રક્ષક જો ભક્ષક બનશે તો ભક્ષકો શું બનશે તેની કલ્પના કરતાં ય ધ્રુજારી છૂટે છે ! એ વર્ગે યાદ રાખવું જોઈએ કે જાતે ડાલડા ઘી ખાઈને પણ સમાજ સાધુઓને ચોખ્ખું ઘી ખવડાવે છે. એને જો મીઠી નીંદર જ આવી જતી હોય અને રખોપું મરી પરવારતું હોય તો તેના જેવો જીવમાત્રનો દ્રોહી બીજો કયો હશે? આ વર્ગ અનેક પ્રકારની સગવડો ન માંગે તો ય તેને તે સગવડો ભક્તિભર્યા ભાવુકો તરફથી મળી ગયા વિના રહેતી નથી. રે ! આ તો માથે આવી પડેલું સંઘનું, સમાજનું ઋણ. એનો પણ છેવટે વિચાર કરવામાં આવે તો ય પેલી
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૪૩
જૈન મહાભારત ભાગ-૨