________________
વાક્યનું મહત્ત્વ પુષ્કળ વધી જાય છે. આપસ-આપસના કોઈ કારણોસર પેદા થયેલા ઝનૂન વખતે આ મહાસત્યનું સ્મરણ થવું મુશ્કેલ બની જાય છે.
વર્તમાનકાળની જે યાદવાસ્થળી છે એ તો વળી સાવ વિલક્ષણ છે. એ કાંઈ પરસ્પર પ્રેરિત નથી પરંતુ કોઈ ‘ત્રીજાએ ઊભી કરેલી છે. શાંતિથી અને સંપથી જીવતાં માણસો, કુટુંબો, જ્ઞાતિઓ, સમાજો, સંઘો, રાજ્યોને કોઈ ‘ત્રીજાએ આપસમાં ફૂટ પેદા કરી એમનામાં યાદવાસ્થળી ઊભી કરી છે. એમને કોઈ લડાવી મારીને ધરતી ઉપરથી નામશેષ કરી દેવા માંગે છે.
એ “ત્રીજો છે; અંગ્રેજો : ગોરાઓ. એમણે સર્વત્ર ફાટફૂટો પેદા કરી છે, ચોમેર યાદવાસ્થળીઓ સર્જી છે. એના પરિણામે ઘણી શક્તિઓ, ઘણી કળાઓ, ઘણી બુદ્ધિ, ઘણાં કૌશલો ખતમ થઈ ચૂક્યા છે. હવે તો એ બધા વિનાની મુડદાલ બનેલી જ્ઞાતિઓ, જાતિઓ, વ્યક્તિઓ, સમાજો, સંઘો વગેરે માત્ર જીવવા પૂરતાં જીવતાં રહ્યા છે.
આ પરાયા લોકોની મેલી મુરાદને ઓળખી લેવાની જરૂર નથી લાગતી શું? હવે આપણે એકસો પાંચ એવો ગગનભેદી ઘોષ કરીને એ પરાયા લોકો સામે યુદ્ધ પોકારવાની (એમનો બહિષ્કાર કરવાની) જરૂર જણાતી નથી શું? અહીં ભારતના ભેદી રાજકારણ તરફ દૃષ્ટિપાત કરીએ.
ભારતના ભેદી રાજકારણ પર દૃષ્ટિપાતા ઈ.સ. ૧૬૦૦ની સાલમાં “ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીની સ્થાપનાની પૂર્વના એકસો વર્ષમાં (૧૪૯૮ થી ૧૬00) અંગ્રેજોએ ભૂમિકા તૈયાર કરી હતી. કલાઇવ, હેસ્ટિંગ્સ વગેરે ભારતીય પ્રજા માટે યમરાજ સાબિત થાય તેટલો વિનાશ તેમણે ભારતીય સંસ્કૃતિનો અને તેની પ્રજાનો બોલાવી દીધો.
જે ભારતીય પ્રજા લાખો-કરોડો વર્ષોમાં ય કદી કોઈ પરદેશીને તાબે થઈ ન હતી તેને અંગ્રેજોએ તાબે જ કરવાની ન હતી, પણ ધરતી ઉપરથી સર્વથા નષ્ટ કરી દેવાની હતી. એટલે તેમણે મોગલો, મરાઠાઓના સમયમાં પ્રજામાં ફાટફૂટો પડાવીને પ્રજાના ખમીરને ખોખરું કરી નાંખવાનો દોઢસો વર્ષનો (૧૭૦૦ થી ૧૮૫૭) હપતો ચલાવ્યો. - હવે ગોરાઓ સીધું પોતાનું રાજ દાખલ કરવાનો ત્રીજો એકસો વર્ષનો (ઈ.સ. ૧૮૫૭ થી ૧૯૪૭) હપતો દાખલ કરવા માંગતા હતા. એટલે કંપની-રાજને દૂર કરવાનું જરૂરી બનતાં ઇ.સ. ૧૮૫૭નો બળવો તે અંગ્રેજોએ જ નાનકડા નિમિત્તમાં ઊભો કરાવી દીધો.
ત્રાસ ગુજારાવીને અપ્રિય બનાવાયેલું કંપની-રાજ દેખીતી રીતે ગયું પણ તેને ક્યાંય સારું મનાવે તેવું ગોરાઓનું સીધું રાજ આ બળવા બાદના ચૂંટણીના ઢંઢેરા દ્વારા ભારતીય પ્રજાના માથે ઠોકાઈ ગયું.
પ્રજાનો નાશ એની સંસ્કૃતિના નાશથી થાય છે. જે પ્રજા પાસે પોતાની સંસ્કૃતિ નથી તે પ્રજા ઝાઝી સદીઓ જીવી શકતી નથી. આ વાત ગોરાઓ ખૂબ સારી રીતે જાણતા હતા એટલે તેમણે ૧૮૫૭ના ગાળામાં જ લોર્ડ મેકોલેને ભારતમાં મોકલીને પાશ્ચાત્ય પદ્ધતિનું શિક્ષણ બંગાળના દ્વારેથી સમગ્ર ભારતમાં ફેલાવી દીધું. તે અરસામાં જ મૅકોલેએ પોતાના સ્વજનને લખેલા પત્રમાં તદ્દન સાચી આગાહી કરતાં જણાવ્યું હતું કે, “જો મારું શિક્ષણ બંગાળમાં બરોબર ચાલ્યું તો ત્રીસ વર્ષમાં જ બંગાળમાં હું તમને મોટી સંખ્યામાં નાસ્તિકોના દર્શન કરાવી શકીશ.”
આજે તો સમગ્ર ભારતમાં વ્યાપક બનેલા એ શિક્ષણના પ્રભાવે ઈશ્વર, આત્મા, પરલોક, પૂર્વજન્મ, પુનર્જન્મ વગેરે માન્યતાઓના જનહૃદયમાં ભુક્કા બોલાઈ ગયેલા આપણે આંખેઆંખ ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
૪૧