________________
મહાસત્યને સ્વીકાર્યા વિના કોઈ પણ ધર્મના રખોપાનો છૂટકો નથી.
આવા અનુષ્ઠાનથી જે દૈવીતત્ત્વોનું અનુસંધાન થાય છે, એમના તરફથી જે સહકાર મળે છે એ જ સાચો સહકાર છે. દેવોને રીઝવવા માટેના અનુષ્ઠાનો તો ખૂબ જોખમી છે. એમાં અવિવિધ આદિ થાય તો દેવો તો રુષ્ટમાન પણ થઈ જાય અને ધનોતપનોત કાઢી નાંખે.
વસ્તુતઃ ઉત્તમ અનુષ્ઠાનો દ્વારા સ્વાત્માને જ રીઝવવો જોઈએ. એવા આત્મા ઉપર સમ્યગ્દષ્ટિ દેવો રીઝ્યા વિના રહેતા નથી અને આવા દેવો નાનીશી ભૂલમાં રુષ્ટમાન થતા પણ નથી. કુન્તી અને દ્રૌપદીના ધ્યાનથી પાંડવોનો ઉગાર બન્ને સ્ત્રીઓ આખી રાત ધ્યાનમાં નિશ્ચલ રહી. સવાર પડ્યું, સૂર્યોદય થયો. ત્યાર બાદ કેટલાક સમયે સરોવરમાંથી વિમાન બહાર નીકળ્યું. તેમાં પાંચેય પાંડવો હતા અને તેમની સાથે દિવ્યપુરુષ હતો. તેઓ ધ્યાનસ્થ કુન્તી પાસે આવ્યા. મોટેથી અવાજો કરીને દિવ્યપુરુષે કુન્તીને સમાધિમાંથી બહાર લાવી. તેણે કહ્યું,“માતા કુન્તી ! તમારો ધર્મ સફળ થઈ ગયો છે. તેના પ્રભાવે જ તમારા પુત્રો તમારી સામે આવી ઊભા છે. હવે તમે તેમના પ્રણામ ઝીલો અને આશીર્વાદ આપો, પછી તમે આહાર-પાણી સ્વીકારો.”
કુન્નીએ તેમ કર્યું. તેણે દ્રૌપદીને પણ ખૂબ ઢંઢોળીને બાહ્ય ભાનમાં આણી. સહુ એકબીજાને મળવાથી અત્યંત આનંદિવભોર બની ગયા.
કુન્તીએ દિવ્યપુરુષને સવાલ કર્યો કે શું બાબત બની ગઈ ? તેનો જવાબ આપતાં દિવ્યપુરુષે કહ્યું કે તમારા બેના જપ અને કાયોત્સર્ગાદિના પ્રભાવથી જ અકલ્પ્ય બીના બની ગઈ છે. તમે સહુ શાન્તચિત્તે સાંભળો.
નાગરાજના બંધનમાંથી મુક્તિ
તમે બે આત્માઓ ધ્યાનસ્થ હતા તે સમયે દેવોના રાજા ઇન્દ્ર કોઈ કેવળજ્ઞાની મહાત્માને વંદના ક૨વા માટે આકાશમાર્ગેથી વિમાનમાં પસાર થતા હતા. તમારી ઉપર તે વિમાન આવ્યું ત્યારે આગળ વધવાને બદલે ત્યાં જ ડગમગવા લાગ્યું. દેવરાજે જ્ઞાનબળથી તમારી સાધના જોઈ. તેમની બાજુમાં હું બેઠો હતો. તેમણે મને તમારી ઓળખ આપી અને તમારી મન:કામના પૂર્ણ કરવાનો આદેશ કર્યો.
એ મુજબ હું નાગરાજ પાસે ગયો. ત્યાં નાગપાશથી બંધાયેલા તમારા પાંચેય પુત્રોને મેં જોયા. નાગરાજ પાસેથી મેં જાણ્યું કે તમારા પુત્રો તેની માલિકીના સરોવરમાં પરવાનગી વિના પ્રવેશ્યા હતા અને કમળો તોડ્યા હતા. આથી સરોવરની રક્ષા કરતા દેવોએ તેમને પકડી લઈને કેદ કર્યા છે.
મેં નાગરાજને તમારા પુત્રોની ઓળખ આપી. તે પાંચ પાંડવો છે એવું જાણતાંની સાથે નાગરાજને તેમને સતાવ્યા બદલ અત્યન્ત દુ:ખ થયું. સહુને તરત મુક્ત કરીને નાગરાજે યુધિષ્ઠિરની ફરી ફરીને ક્ષમા માંગી. એટલું જ નહિ પરંતુ તેમને પ્રસન્ન કરવા માટે અને કાયમની મૈત્રી બાંધવા માટે મણિમાલા અને કમળની ભેટ આપી.
નાગરાજના વિમાન દ્વારા હું પાંચ પાંડવોને અહીં લાવ્યો છું. માતા કુન્તી ! હવે મને કોઈ આજ્ઞા
છે ?
કુન્તીએ કહ્યું, “અમને બધાયને વિમાન દ્વારા અમારા સ્થળે દ્વૈતવનમાં પુનઃ મૂકી દો.” દેવે તે પ્રમાણે કરીને સહુને પ્રણામ કરીને વિદાય લીધી.
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૩૮
જૈન મહાભારત ભાગ-૨